เหยื่ออธรรม (1)

เดินตลาดมือสองในอังกฤษได้หนังสือการ์ตูนคลาสสิคมา 3 เล่ม ในราคา 2 ปอนด์ ดีใจเนื้อเต้นเหมือนได้ขุมสมบัติ

หนึ่งในนั้นคือ เหยื่ออธรรม Les Misérables (Classics Illustrated)

“เหยื่ออธรรม” เป็นนวนิยายอิงประวัติศาสตร์ฝรั่งเศส เขียนโดยวิกตอร์ อูโก (Victor Hugo)

เนื้อเรื่องเริ่มในปี ค.ศ.1815 และไปจบลงที่ “การปฏิวัติ” ปี 1832 เป็นหนังสือขนาดยาวที่มีถ้อยคำพรรณนาขนาดยาวจำนวนมากสลับกับบทสนทนาแบบนวนิยายทั่วไป

ได้รับคำชื่นชมและความนิยมตั้งแต่ครั้งแรกที่ออกวางจำหน่ายและเป็นที่แพร่หลายไปทุกประเทศเรื่อยมา

สร้างเป็นหนังใหญ่ หนังซีรี่ส์ ละครเพลง และหนังเพลง มีฉบับย่อ ฉบับเยาวชน และฉบับการ์ตูนมากมาย แม้แต่การ์ตูนญี่ปุ่นก็มี

ละครเพลงเวอร์ชั่นญี่ปุ่นก็มีด้วยหาฟังหาดูได้ในยูทูบ

เพลงเอก Do You Hear the People Sing? ซึ่งจะเป็นที่คุ้นหูมากเพลงหนึ่งจากละครเพลงมีท่วงทำนองฮึกเหิมและเนื้อเพลงกินใจ มีผู้ดัดแปลงเนื้อร้องเป็นภาษาไทยประกอบรูปถ่ายการประท้วงบ้านเราตั้งแต่เดือนตุลาคม 2563 เป็นต้นมา เป็นรูปถ่ายสวยๆ หลายรูปจากทุกสถานที่ ปิดท้ายด้วยการฉีดน้ำและการเผชิญหน้าของผู้ประท้วง 1 รายกับกองกำลังปราบปรามจลาจลที่เป็นภาพข่าวเผยแพร่ไปทั่วโลก

มีชื่อคลิปว่า “ราษฎร” ประเดิมท่อนแรกด้วยเนื้อร้องภาษาอังกฤษ ก่อนที่จะเปลี่ยนเป็นภาษาไทยที่สละสลวยและลงตัว หาดูหาฟังได้ในยูทูบเช่นกัน

ไม่แน่ใจนักว่าสำหรับผู้เริ่มต้นอ่านหรือดู “เหยื่ออธรรม” ควรเริ่มจากเรื่องใด

ส่วนตัวเริ่มด้วยการอ่านฉบับแปลของจูเลียต ตั้งแต่เรียนมหาวิทยาลัย เขียนเช่นนี้ก็ประมาทมิได้เพราะมหาวิทยาลัยวันนี้ประท้วงเป็นแล้ว น่าจะอ่านได้รู้เรื่องและอิน ทราบภายหลังว่าเป็นฉบับแปลที่ไม่จบ

อย่างไรก็ตาม ผมระลึกถึงหนังสือเล่มนี้และท่านผู้แปลคือจูเลียต ซึ่งเป็นนามปากกาของชนิด สายประดิษฐ์ ภรรยาของกุหลาบ สายประดิษฐ์ เสมอมา

หนังสือที่อ่านเป็นฉบับของสำนักพิมพ์กอไผ่ พิมพ์ครั้งที่ 3 พ.ศ. 2523 ปกอ่อน ราคา 55 บาท แปลได้สองภาคคือ ฟังตีญ และโกแซตต์ ตัวสะกดตามหนังสือ

ท่านที่ไม่ถนัดอ่านนวนิยายหรือวรรณกรรมขนาดยาว การเริ่มต้นด้วยหนังน่าจะง่ายกว่า

หากไม่นับหนังขาว-ดำ หนังเรื่องแรกที่ร่วมสมัยคือฉบับปี 1998 เลียม นีสัน เป็นฌอง วัลฌอง อูมา เธอร์แมน เป็นฟองตีน จอฟเฟรย์ รัช เป็นฌาแวรต์ เป็นหนังพูดกันมิใช่ละครเพลง ดนตรีประกอบไพเราะใช้ได้เลย

หนังเนื้อๆ ไม่มีน้ำ เริ่มตั้งแต่ต้นไปจนถึงการตายของตัวร้ายคือฌาแวรต์

ฉากสุดท้ายถ่ายทำที่คลองหลังโบสถ์นอเตรอะดาม ฌาแวรต์ใส่กุญแจมือตัวเองแล้วเอนหลังลงกระแสน้ำหายไป

ตอนที่ดูครั้งแรกนั้นยอมรับว่าไม่เข้าใจเขาจะฆ่าตัวตายทำไม

มีหนังซีรี่ส์ฝรั่งเศสแท้ๆ ที่ควรดู อาจจะหายากสักหน่อย เป็นหนังซีรี่ส์ปี 2000 ความยาว 4 ตอนจบ นำแสดงโดยเจอราร์ด เดอปาริเย เป็นฌอง วัลฌอง และจอห์น มัลโควิช เป็นฌาแวรต์ พูดฝรั่งเศสทั้งเรื่อง มีเวลาลงรายละเอียดมากและฉายไปจนจบเรื่องสมบูรณ์ หนังกล่องนี้ผมได้มาจากแม่สายครั้งที่ตลาดแม่สายยังเจริญรุ่งเรือง

หลังการปฏิวัติครั้งล่าสุดแม่สายก็ดับ และดับสนิทในวันที่เขียนต้นฉบับนี้เพราะพิษโควิด

ท่านที่ไม่สามารถไปดูละครเพลงเรื่องนี้ที่ลอนดอนหรือต่างประเทศได้ มีแผ่นดีวีดีและบลูเรย์ที่น่าดูมากอยู่สองเวอร์ชั่นคือ เวอร์ชั่นฉลองครบรอบสิบปีที่อัลเบิร์ตฮอลล์กลางกรุงลอนดอน และเวอร์ชั่นฉลองครบรอบ 25 ปีที่สนามโอทูในอังกฤษ

ทั้งสองเวอร์ชั่นใช้นักแสดงคนละชุด ยกเว้นบางคนที่รับบทหนึ่งที่เวอร์ชั่นสิบปีแรกแล้วมารับบทที่อายุมากขึ้นที่เวอร์ชั่นยี่สิบห้าปีด้วยพลังเสียงที่ไม่ตกลงเลย เป็นละครเพลงที่ยิ่งใหญ่อลังการโดยแท้

เวทีอัลเบิร์ตฮอลล์ให้ความรู้สึกเคร่งขรึมและปิดล้อม ขณะที่เวทีสนามโอทูจุคนมหาศาลด้วยแสงสีเสียงระเบิดเถิดเทิง น่าดูมากทั้งคู่

ฉบับสิบปีปิดท้ายด้วยนักแสดงละครเวทีที่รับบทฌอง วัลฌอง จาก 17 ประเทศเดินออกมาร้องเพลง Do You Hear the People Sing? บนเวทีด้วยกัน ส่วนใหญ่มาจากยุโรป มีญี่ปุ่น แคนาดา สหรัฐอเมริกา และออสเตรเลียร่วมด้วย

ฉบับยี่สิบห้าปีปิดท้ายด้วยการปรากฏตัวของฌอง วัลฌอง ในอดีตหลายคนรวมทั้งนักแสดงในอดีตจำนวนมากเต็มเวที อายุมากขึ้นแล้วทั้งนั้น ปิดท้ายด้วยผู้เขียนบทละครและผู้ประพันธ์เพลงทั้งสองท่าน น่าปลื้มใจแท้

หนังเพลงปี 2012 กวาดรางวัลมากมาย ฮิวจ์ แจ๊กแมน แอนน์ แฮ็ตทาเวย์ อแมนดา เซย์ฟรายด์ เอ๊ดดี้ เรดมานน์ และรัสเซล โครว์ รับบทตัวเอกทั้งห้าคือ ฌอง วัลฌอง ฟองตีน โกแซตต์ มาริอุส และฌาแวรต์ ตามลำดับ เป็นหนังเพลงที่ใช้เพลงจากละครเวทีครบทุกเพลงพร้อมฉากยิ่งใหญ่อลังการแบบหนังเอพิก

ตอนที่ดูละครเวทีเราอาจจะรู้สึกได้ว่าฉากต่อสู้ที่ “เครื่องกีดขวาง” หรือ barricade ไม่สามารถทำให้น่าตื่นตาตื่นใจได้ง่ายๆ นัก ก็จะได้มาเห็นในหนังเรื่องนี้ รวมทั้งฉากขบวนแห่ศพของลามาร์กกลางกรุงปารีสตามท้องเรื่องน่าดูมาก

หากหยิบมาดูเวลานี้จะรู้สึกได้ว่า “บาร์ริเคด” อย่างที่เห็นในหนังได้ปรากฏขึ้นกลางกรุงปารีสบ้านเราเมื่อไม่นานมานี้เอง

น่าแปลกใจที่นอกเหนือจากเพลง Do You Hear the People Sing? ที่มีผู้นำมาใส่เนื้อร้องภาษาไทยซึ่งก็คงจะไม่เป็นที่รู้จักกว้างขวางเท่าไรนักเพราะยอดไลก์ในยูทูบถือว่าไม่มาก

เรื่องแบริเออร์เป็นอีกเรื่องหนึ่งที่มิได้ถูกขยายความเท่าที่ควร

ท่านที่ดูหนังแล้ว ดูละครเพลงแล้ว แต่ถ้ามิได้อ่านหนังสือ คงไม่ทราบว่าหนังและละครเพลงตัดรายละเอียดออกไปมากเพียงใด หนังสือการ์ตูนหลายเวอร์ชั่นที่เขียนก็เช่นกัน วิกตอร์ อูโก เป็นนักเขียนที่มีเทคนิควิธีเขียนที่แปลกประหลาดมากอยู่หลายตอน

นอกเหนือจากการใช้เทคนิคคำซ้ำหรือความซ้ำหลายสิบประโยคโดยไม่เกรงใจคนอ่านแล้วยังมีบางบทบางตอนที่พาผู้อ่านออกไปนอกเส้นเรื่องหลักไกลมาก

ไกลเท่าไรไว้ว่ากันต่อสัปดาห์หน้า