ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสาร หรือไอโอ (Information Operation) ยุทธวิธีการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสารเพื่อการรบทัพจับศึกในอดีต เวลานี้ถูกนำมาพูดถึงในประเทศไทยมากขึ้น โดยเฉพาะในยุคของรัฐบาลที่ถูกกล่าวหาว่าสืบทอดอำนาจมาจากรัฐบาลทหาร

ปฏิบัติการไอโอเริ่มถูกพูดถึงในโลกออนไลน์ เรื่อยมาจนถึงการเปิดเผยข้อมูลปฏิบัติการข่าวสารของรัฐบาล โดยสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรพรรคอนาคตใหม่ (ในเวลานั้น) ในการอภิปรายไม่ไว้วางใจรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา

ล่าสุดเมื่อวันที่ 9 ตุลาคมที่ผ่านมา “ทวิตเตอร์” เว็บไซต์สื่อสังคมออนไลน์ชื่อดังได้ออกมาประกาศที่สร้างความฮือฮาในประเทศไทยว่า ทวิตเตอร์ได้ปิดบัญชีทวิตเตอร์จำนวน 1,594 บัญชีใน 5 ประเทศได้แก่ อิหร่าน ซาอุดีอาระเบีย คิวบา รัสเซีย และไทย ที่มีความเชื่อมโยงกับปฏิบัติการข่าวสาร หรือไอโอ

ซึ่งเป็นสิ่งที่ขัดกับกฎของทวิตเตอร์ที่ต้องการให้อิสระในการเผยแพร่ข้อมูลข่าวสาร

 

ที่น่าตกใจสำหรับชาวไทยก็คือ ในจำนวนนี้ 926 บัญชีเป็นบัญชีในประเทศไทย มากเป็นอันดับ 1 โดยทวิตเตอร์ระบุชัดเจนว่าบัญชีเหล่านี้มีความเชื่อมโยงกับ “กองทัพบกไทย” และทำการเผยแพร่เนื้อหาสนับสนุนการทำงานของกองทัพและรัฐบาล รวมไปถึงมีพฤติกรรมพุ่งเป้าไปที่บุคคลที่มีชื่อเสียงที่เป็นฝ่ายตรงข้ามทางการเมืองด้วย

แม้โฆษกกองทัพบกจะออกมาปฏิเสธรายงานของทวิตเตอร์ว่าไม่เป็นความจริง แต่กลับปรากฏหลักฐานเพิ่มเติมอีก โดย “ศูนย์สังเกตการณ์อินเตอร์เน็ต” มหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ด ในรัฐแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา ได้เผยแพร่บทวิเคราะห์เกี่ยวกับบัญชีไอโอในไทยที่ถูกทวิตเตอร์ปิดไปเพิ่มเติม ในชื่อว่า “Analysis of Twitter Takedown Linked to Cuba, the Internet Research Agency, Saudi Arabia, and Thailand” พร้อมกับเผยแพร่รายงานเชิงลึกเพิ่มเติมในแต่ละประเทศ

โดยในประเทศไทยเป็นรายงานความยาว 31 หน้า

 

เนื้อหาโดยสรุปของรายงานว่าด้วยการลบบัญชีทวิตเตอร์จำนวน 926 บัญชี ระบุชัดเจนว่า บัญชีเหล่านี้ถูกสร้างขึ้นโดย “กองทัพบกไทย” ปฏิบัติการข้อมูลข่าวสารพุ่งเป้าที่ผู้ใช้งานทวิตเตอร์ในประเทศไทยและได้ทวีตข้อความไปทั้งสิ้น 21,385 ทวีต

บัญชีเหล่านี้ทำหน้าที่ทวีตข้อความสนับสนุนรัฐบาล กองทัพ รวมถึงบัญชีทวิตเตอร์จำนวนหนึ่งที่มีแนวคิดทางการเมืองแบบเดียวกัน นอกจากนี้ ยังทำหน้าที่โจมตีฝ่ายตรงข้ามทางการเมือง โดยเฉพาะสมาชิกพรรคอนาคตใหม่และพรรคก้าวไกล

กิจกรรมปฏิบัติการไอโอจากบัญชีเหล่านี้เพิ่มความถี่ขึ้นมากในช่วงเดือนกุมภาพันธ์ 2020 ช่วงเวลาที่เกิดเหตุนายทหารกราดยิงประชาชนที่ห้างสรรพสินค้าในจังหวัดนครราชสีมา รวมถึงกรณีศาลรัฐธรรมนูญตัดสินยุบพรรคอนาคตใหม่

รายงานระบุว่า บัญชีเหล่านี้พยายามทวีตข้อความโจมตีคดีกู้ยืมเงินของพรรคอนาคตใหม่ ซึ่งนำไปสู่การยุบพรรคในเวลาต่อมา นอกจากนี้ ยังทวีตข้อความเบี่ยงเบนเสียงวิพากษ์วิจารณ์ออกจากกองทัพบก ตัดความเชื่อมโยงระหว่างกองทัพบกกับมือกราดยิงออกจากกัน และทวีตข้อความชื่นชมปฏิบัติการของกองทัพในการจัดการกับเหตุกราดยิงดังกล่าว

โดยบัญชีทั้ง 926 บัญชีนั้นถูกสร้างขึ้นใน 2 ช่วงเวลา นั่นก็คือในเดือนธันวาคม 2019 และมกราคม 2020 ทุกๆ บัญชีทวีตข้อความส่วนใหญ่ในเดือนกุมภาพันธ์ 2020 และมีเพียง 2 บัญชีเท่านั้นที่ยังคงทวีตข้อความต่อไปจนถึงวันที่ 2 มีนาคม 2020

 

ที่น่าสนใจก็คือ แม้จำนวนบัญชีทวิตเตอร์ของไทยที่ถูกจับได้ว่าเป็นปฏิบัติการไอโอจะมีมากที่สุดในบรรดา 5 ประเทศที่ทวิตเตอร์เปิดเผยมา แต่บทวิเคราะห์ระบุว่า เครือข่ายทวิตเตอร์ดังกล่าวเป็นปฏิบัติการไอโอที่ “ไม่ซับซ้อน” และสร้างผลกระทบได้น้อยมาก เนื่องจากบัญชีทวิตเตอร์เหล่านี้สร้างการมีส่วนร่วมกับเนื้อหาที่เผยแพร่ออกไปมีค่าเฉลี่ยอยู่ที่เพียง 0.26 เท่านั้น

นอกจากนี้ จากบัญชีทั้งหมด 926 บัญชี มี 684 บัญชีที่ไม่มีผู้ติดตามเลย ขณะที่บัญชีที่เหลือมีบัญชีที่มีผู้ติดตามสูงที่สุดอยู่ที่เพียง 66 บัญชีเท่านั้น โดยส่วนใหญ่เป็นบัญชีที่ไม่มีข้อมูลโปรไฟล์ และใช้รูปโปรไฟล์เป็นรูปที่ขโมยมาจากในอินเตอร์เน็ตเป็นส่วนใหญ่

แท็กติกที่บัญชีทวิตเตอร์ไอโอเหล่านี้ใช้ก็ไม่ซับซ้อนเช่นกัน โดยบทวิเคราะห์ระบุว่าจะใช้วิธีการแห่กันไปส่งข้อความสนับสนุนทวีตของหน่วยงานประชาสัมพันธ์ของกองทัพบก และแห่กันไปทวีตโจมตีบัญชีทวิตเตอร์ของฝ่ายตรงข้ามรัฐบาลเช่นกัน

รายงานปฏิบัติการไอโอที่ถูกเผยแพร่ออกมานั้นสะท้อนให้เห็นในหลายประเด็น

 

หนึ่ง เป็นอีกหนึ่งหลักฐานสำคัญที่ทำให้ปฏิบัติการไอโอของกองทัพไทยที่หลายฝ่ายออกมาเปิดเผยข้อมูลถึงอย่างต่อเนื่องมีน้ำหนักมากยิ่งขึ้นไปอีก

สอง ปฏิบัติการไอโอประสิทธิภาพต่ำนี้ หากไม่มองในแง่วิธีการผิดๆ ที่รัฐใช้กับประชาชนของตัวเอง ปฏิบัติการดังกล่าวก็สะท้อนประสิทธิภาพการทำงานของระบบราชการ หน่วยงานของรัฐในยุคปัจจุบัน แม้จะมีงบประมาณ มีอำนาจอยู่ในมือ แต่ยังคงใช้วิธีการประสิทธิภาพต่ำ

และให้ผลที่ไม่คุ้มค่ากับการลงทุนลงแรงที่เสียไป

 

หากเปรียบเทียบกับประเทศอื่นๆ ในรายชื่อประเทศที่ทวิตเตอร์ลบบัญชีไอโอออกจากระบบ ประเทศอย่างคิวบามีปฏิบัติการไอโอในการสร้าง “อิมแพ็กต์” ได้มากอย่างยิ่ง จากทั้งหมด 526 บัญชีที่ถูกลบ ทวีตข้อความไปทั้งสิ้น 4.8 ล้านครั้ง

ทวีตดังกล่าวมีโครงสร้างที่ซับซ้อนมีความเชื่อมโยงกับองค์กรเยาวชน ที่มีความเชื่อมโยงกับรัฐบาลคิวบาอีกทอดหนึ่ง

ในซาอุดีอาระเบีย ปฏิบัติการไอโอสร้างบัญชีทวิตเตอร์ที่มีความน่าเชื่อถือปลอมตัวตนของสมาชิกราชวงศ์กาตาร์ รวมถึงรัฐบาลพลัดถิ่นของกาตาร์ เพื่อโจมตีรัฐบาลกาตาร์ โดยหนึ่งในบัญชีเหล่านั้นมีผู้ติดตามจำนวนมากกว่า 1 ล้านบัญชี เป็นต้น

และสุดท้าย ปฏิบัติการไอโอที่ถูกเปิดเผยโดยทวิตเตอร์ และถูกวิเคราะห์ต่อโดยมหาวิทยาลัยสแตนฟอร์ดครั้งนี้ย่อมนำไปสู่คำถามที่ว่า เพราะเหตุใดเงินภาษีของประชาชนจะต้องถูกรัฐนำไปใช้ในปฏิบัติการไอโอที่พุ่งเป้ามาที่ประชาชนเอง

และนั่นก็ยังคงเป็นคำถามที่ไม่มีคำตอบ