| ที่มา | มติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 11 - 17 กันยายน 2563 |
|---|---|
| คอลัมน์ | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
| เผยแพร่ |
สุจิตต์ วงษ์เทศ
บ้านเชียง
ชื่อจากช้าง หรือ พรรณไม้?
“บ้านเชียง” เป็นคำใหม่ในชื่อ “วัฒนธรรมบ้านเชียง” อ.หนองหาน จ.อุดรธานี
ก่อนชื่อบ้านเชียง บริเวณนี้ชาวบ้านแต่ก่อนเรียก “ดงแพง” หมายถึงบริเวณป่าทึบหนาแน่นด้วยต้นไม้น้อยใหญ่หลายหลาก โดยเฉพาะต้นแพง (“แพง” เป็นชื่อพรรณไม้ชนิดหนึ่งใบรีและมีขอบใบเป็นหยักๆ ผลของต้นแพง (ลูกแพง) สัตว์ป่าชอบกิน
หลังชาวพวนพากันอพยพโยกย้ายและถูกกวาดต้อนไปอยู่บริเวณดงแพง หนองหาน แล้วรวมกันเป็นชุมชนหมู่บ้าน จากนั้นชื่อ “บ้านเชียง” มีขึ้น โดยผูกนิทานว่ามาจากคำว่า “เชียง” ในชื่อ “เชียงงาม”
เชียงงาม
“บริเวณบ้านเชียงเดิมเรียกว่า ‘ดงแพง’ เคยเป็นโบราณสถานสมัยขอม ครั้งนั้นมีชายรูปงามคนหนึ่ง ใครเห็นใครก็รัก เมื่อยังเล็กอยู่พ่อแม่พาไปอยู่ที่หมู่บ้านแห่งหนึ่งใกล้เมืองหลวงของขอม ต่อมาไปบวชเป็นสามเณรอยู่ที่วัดแห่งหนึ่ง เมื่อลาสิกขาบทออกมาแล้ว ชาวบ้านเรียกหนุ่มผู้สึกใหม่คนนี้ว่า ‘เชียงงาม’ (ออกสำเนียงอีสานว่า ‘เซียงงาม’)
คำว่า ‘เชียง’ (เซียง) หมายถึงผู้ที่เคยบวชเป็นสามเณรมาแล้ว
บรรดาหญิงสาวและไม่สาวต่างหลงรักหนุ่มเชียงงาม แม้เมียพระยาขอมก็หักใจไว้ไม่ได้ พระยาขอมทราบเข้าก็โกรธมาก จึงสั่งให้เสนาขอมจับตัวเชียงงามไปประหารตัดหัวเสียบประจานไว้
ก่อนตาย เชียงงามได้กล่าววอนเทพเจ้าให้เป็นพยานและสาปแช่งพระยาขอม ขอให้เมืองพระยาขอมจงพินาศล่มจม”
[ประวัติความเป็นมาของบ้านเชียงตามที่มีผู้เฒ่าผู้แก่จดจำแล้วบอกเล่าสืบต่อกันมาจนมีผู้จดเอาไว้ว่า (ศาสตราจารย์ชิน อยู่ดี อ้างถึง พรมมี ศรีสุนาครัว ชาวบ้านเชียง และสุมิตร ปิติพัฒน์ แห่งมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อยู่ในหนังสือ วัฒนธรรมบ้านเชียงในสมัยก่อนประวัติศาสตร์ : กรมศิลปากร จัดพิมพ์เมื่อ พ.ศ.2515 : หน้า 12)]
บ้านเชียง
คําว่า “เชียง” ในชื่อบ้านเชียง อาจมาจากคำมีความหมายอื่นได้อีก แต่เท่าที่พบคำลุ่มน้ำโขงและที่ราบสูงยังมี ดังนี้
- เจียง แปลว่า ช้าง กลายคำได้ว่า เชียง
- เซียง หมายถึง พรรณไม้เรียกต้นเซียง กลายคำได้ว่า เชียง บางท้องถิ่นเรียก ต้นผึ้ง
บ้านเชียง หมายถึง ชุมชนมีช้าง หรือชุมชนมีต้นผึ้ง ย่อมสอดคล้องเข้ากันได้ดีกับภูมิประเทศ และน่าเชื่อกว่ามาจากชื่อนิทานเชียงงามที่พยายามลากเข้าวัดจนเกินงาม
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
ต้นเชียงยักษ์ อ.ด่านช้าง จ.สุพรรณบุรี
ต้นเชียงยักษ์ อายุนับร้อยปี หน้าวัดกกเต็น บ้านกกเต็น หมู่ 15 อ.ด่านช้าง จ.สุพรรณบุรี
นายเสน่ห์ คงกษัตริย์ อายุ 57 ปี ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ 15 บ้านกกเต็น กล่าวว่า ต้นเชียงต้นนี้มีอายุเก่าแก่มาก และที่ตรงนี้ยังเป็นสถานที่ตั้งของศาลเจ้าบ้าน ซึ่งเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คนในหมู่บ้านนับถือ ตอนนี้ทุกคนในชุมชนกำลังเสนอเรื่องให้พัฒนาเป็นสถานที่ท่องเที่ยว และเป็นแลนด์มาร์กแห่งใหม่ของอำเภอด่านช้าง
(ข่าวสดออนไลน์ วันจันทร์ที่ 20 กรกฎาคม 2563)
