หลังเลนส์ในดงลึก/ปริญญากร วรวรรณ

‘ใจเรา’

 

ฤดูฝน ป่าด้านตะวันตก

ในช่วงเวลานี้ สิ่งที่เรียกได้ว่าเป็น “อุปสรรค” อีกอย่างหนึ่งของคนทำงานในป่า คือการเดินทางสัญจร ไม่ว่าจะเป็นการออกไปในเมือง ซื้อเสบียง ไปประชุมที่สำนักงานเขต หรือกลับบ้าน การเดินทางระหว่างสำนักเขตกับหน่วยพิทักษ์ป่าต่างๆ ต้องเผื่อเวลาเพิ่ม เตรียมพร้อมกับการค้างแรมข้างทางบางเส้นทาง ซึ่งต้องข้ามลำห้วยสายหลักๆ ระดับน้ำก็สูงเกินที่รถจะข้ามได้

พวกชุดลาดตระเวน แม้จะเดินเท้า แต่ก็จะพบกับความรกทึบ และเส้นทางด่านที่ต้องข้ามลำน้ำ

ข้อดีในช่วงเวลานี้ของเหล่าสัตว์ป่า คือมีอาหารอุดมสมบูรณ์

ในป่าเป็นฤดูกาลของหน่อไม้, เห็ด รวมทั้งยอดอ่อนของต้นไม้ต่างๆ

ความสมบูรณ์เหล่านี้ ไม่เฉพาะสัตว์ป่าที่ชอบ แต่นี่คือช่วงเวลาที่ป่าดึงดูดคนมากมายเดินทางเข้าป่าด้วย…

 

ช่วงปลายฤดูฝน ในป่าด้านตะวันตก พูดได้ว่า คือช่วงเวลาของเห็ด

เห็ดหลากหลายชนิดได้เวลางอกโผล่พ้นดิน เห็ดน้ำหมาก, เห็ดละโงก และอื่นๆ

แต่ที่ดึงดูดคนจำนวนมากมุ่งหน้าเข้าป่าอย่างแท้จริงคือ เห็ดโคน

ป่าด้านตะวันตก ได้ชื่อว่าเป็นแหล่งเห็ดโคนคุณภาพดี ดอกใหญ่ ราคาซื้อ-ขายบริเวณชายป่า กิโลกรัมละ 200-300 บาท

จึงเป็นเรื่องธรรมดาของทุกปี ที่ตลอดแนวเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่า จะมีรถมอเตอร์ไซค์จอดเรียงราย ผู้คนขวักไขว่ เจ้าหน้าที่เขตผ่อนผันให้คนเข้ามาหาเก็บเห็ดได้ ในบางพื้นที่ให้เข้ามาตอนเช้า และขอให้กลับออกไปตอนเย็น

แต่เหตุการณ์ไม่เป็นเช่นนั้น มีผู้คนมากมายเข้าป่า เดินไปทุกที่ ตั้งแคมป์ค้างคืนเพื่อเก็บเห็ดตั้งแต่ฟ้ายังไม่สว่าง

ไม่เฉพาะเศษขยะ ถุงพลาสติก กระป๋องเปล่า ปลากระป๋องที่กินหมดแล้ว ขวดเครื่องดื่มชูกำลัง เหล่านี้พบเห็นได้ทั่วไป

บางคนเข้ามาพร้อมกับประทัดลูกกลมๆ ที่เอาไว้ขว้างให้เกิดเสียงดังๆ เจตนาเพื่อไล่สัตว์ป่าไปไกลๆ

 

บริเวณป่าไผ่ ซึ่งเป็นแหล่งหากินของช้างช่วงฤดูฝน รวมทั้งกระทิงเข้ามาหากินหน่อไม้ เป็นพื้นที่ซึ่งเห็ดโคนชอบ และงอกได้ดีเช่นกัน

สัตว์แตกกระเจิงเพราะเสียงประทัด ตื่นตระหนกกับคนจำนวนมาก พวกมันหลายตัวกลายเป็นสัตว์ป่าขี้โมโหหงุดหงิด และบางตัวพร้อมพุ่งใส่คนทันทีที่พบ ไม่ว่าคนผู้นั้นจะเป็นใคร คนหาเห็ด, นักวิจัย หรือคนที่ถือปืนเพื่อปกป้องพวกมัน

เกือบทุกปี มีคนบาดเจ็บ มีคนเสียชีวิตจากการกระทำโดยช้างและกระทิง บางครั้งเมื่อชุดลาดตระเวนเข้าไปตรวจสอบ พวกเขาพบซากกระทิงที่ตายเพราะคมกระสุน

จากร่องรอยเหตุการณ์ คือกระทิงถูกยิง แต่มันไม่ตายทันที วิ่งเข้าสวนคนยิงจนเสียชีวิตไปด้วย

 

ช้างและกระทิงหลายตัวที่ชุดลาดตระเวน หรือนักวิจัยพบ มันวิ่งเข้าโจมตีพวกเขา พบว่าทุกตัวมีบาดแผล

กระทิงตัวหนึ่งวิ่งเข้าใส่นิคม หนึ่งในทีมสำรวจประชากรเสือโคร่งโดยการวางกล้องดักถ่าย

นิคมวิ่งไปหลบใต้ขอนไม้ใหญ่ กระทิงพยายามก้มขวิดอยู่พักใหญ่ก่อนผละไป

“มันเป็นแผลแถวๆ ท้องครับ แผลกำลังเน่าเหม็นหึ่งเลย”

นิคมเข้าใจดีว่าทำไมกระทิงตัวนั้นจึงขี้โมโหนัก

 

มีปีหนึ่ง เหตุการณ์ไม่เป็นเช่นเดิม

แม้ว่าฝนจะตกถูกต้องตามฤดูกาล ป่าเขียวทึบ ปริมาณน้ำฝนมากเป็นปกติ

ไม่เหมือนเดิมคือ ปีนั้นไม่มีเห็ดโคนปรากฏให้เห็น

“เป็นอย่างนี้แหละครับ ถ้าปีก่อนมีมาก ปีถัดมาก็จะน้อย” นิคมอยู่ในป่าตั้งแต่เด็กบอก

ป่าเงียบสงบ ไม่มีคนพลุกพล่าน ไม่มีเสียงประทัดที่ดังขึ้นตลอดเวลา พื้นที่ชายป่าตามแนวเขตสงบ ไร้มอเตอร์ไซค์จอดเรียงราย

วัวแดงตัวผู้โตเต็มวัยสีคล้ำ ตายเพราะคมเขี้ยวเสือโคร่งตัวที่สวมปลอกคอติดเครื่องส่งสัญญาณวิทยุ

ชีวิตในป่าดำเนินไปตามปกติ สัตว์ป่ามุ่งหน้าไปแหล่งอุดมสมบูรณ์ ด้วยความรื่นรมย์ ไร้สายตาหวาดระแวง

ไม่มีเห็ด ความสุขสงบของสัตว์ป่ากลับมา

ป่าก็เหมือนจะเป็น “บ้าน” ของพวกมันอย่างแท้จริง

 

รื่นรมย์, ตื่นตระหนก ผมใช้คำนี้กับสัตว์ป่าบ่อย

นี่คือสิ่งยืนยันว่า ผมไม่อยู่ในกฎของการมองสัตว์ป่ามาตลอดชีวิตการทำงาน นั่นคือผมเอาความรู้สึกตัวเองไปรู้สึกและคิดแทนสัตว์ป่า

เอาเข้าจริงแล้ว ผมไม่รู้หรอกว่า สัตว์ป่ารู้สึกอย่างไร หรือคิดอะไร

ไม่รู้ ถ้าไม่เอาใจตัวเองเข้าไปดู

เอาใจเข้าไปดู เพื่อทำความความรู้จักกับใจเขา

ทั้งนี้ ก็เพื่อทำความรู้จักกับ “ใจเรา” เอง