ใส่บ่าแบกหาม/พรพิมล ลิ่มเจริญ

The Kingmaker

 

เธอจ๊ะ

The Kingmaker เป็นสารคดี เขียนบทและกำกับฯ โดย Lauren Greenfield

ไม่ใช่หนังจักรๆ วงศ์ๆ อย่าเพิ่งเข้าใจไปในทิศทางนั้น มันเป็นหนังสารคดีนำเสนอชีวิตทางการเมืองของ Imelda Marcos ผู้ซึ่งสามีผู้ล่วงลับคือเฟอร์ดินานด์ มาร์กอส ประธานาธิบดีคนที่ 10 ของประเทศฟิลิปปินส์

ประเทศฟิลิปปินส์ที่พอเป็นภาษาอังกฤษต้องเรียกว่า The Philippines แต่ถ้าเป็นคน ภาษาหรือเชื้อชาติ เขาจะเป็น Filipino ที่สะกดไม่เหมือนกัน

สารคดีดำเนินเรื่องโดยทบทวนให้เราฟังเรื่องราวของอีเมลด้าแต่ครั้งยังรุ่งเรือง ให้อีเมลด้าเล่าเอง จนถึงตอนที่ต้องหนีออกนอกประเทศ แล้วก็กลับมาอีกแล้วในปัจจุบัน กำลังวาดหวังให้ลูกชายลูกสาวเข้าสู่วงการการเมือง ด้วยว่าประธานาธิบดีดูแตร์เตนั้นก็เป็นคนคุ้นเคยกันอยู่

น่ากลัวไหมเล่า?

 

เรื่องก็เริ่มที่คุณอีเมลด้าพาชมเมือง ชมสถานที่ที่เคยพำนัก

ตอนรถขับผ่านทำเนียบมาลากันยัง อันเป็นที่พำนักอย่างเป็นทางการของครอบครัวประธานาธิบดีฟิลิปปินส์ อีเมลด้าพูด

I miss the clout of being the first lady

wherein you can do so much.

ฉันคิดถึงความมีอิทธิพล

ตอนเป็นสตรีหมายเลขหนึ่ง

ที่ทำอะไรต่อมิอะไรได้มากมาย

clout เป็นคำนาม แปลว่า อิทธิพล อำนาจ ความมีชื่อเสียง รวมๆ กัน

อีเมลด้าพาไปดูบ้านที่ใช้เก็บเอกสาร ด้วยความที่โดนฟ้องด้วยคดีต่างๆ ทั้งในและนอกประเทศ เอกสารจึงมากมาย แบ่งเป็นแถว แต่ละแถวจัดเอาเอกสารลงกล่อง เก็บเป็นอย่างดี กล่องพลาสติกดูหนาดีมีฝาปิด กันปลวกกันชื้น

Three hundred fifty thousand documents.

I had a house full of documents.

เอกสาร 350,000 แผ่น

ฉันมีบ้านใช้เก็บเอกสารก็เต็มแล้ว

แบบดาราฮอลลีวู้ด มีบ้าน มีห้อง มีอพาร์ตเมนต์ใช้เก็บรองเท้าอย่างเดียวก็เต็มแล้ว สมัยก่อนที่อีเมลด้าและครอบครัวต้องหนีออกนอกประเทศ เราถึงได้รู้กันว่านางมีรองเท้ามากกว่า 3,000 คู่ เพราะเหลือทิ้งไว้ ขนไปด้วยไม่ทัน, เหลือบเห็นเอกสารมีกล่องแปะชื่อ George Hamilton ดาราชื่อดังของฮอลลีวู้ด ในสารคดีเล่าว่า เรื่องของเรื่องก็คือ อีเมลด้านางซื้อบ้านในเบเวอร์รี่ฮิลล์แล้วใช้ชื่อจอร์จ แฮมิลตัน เป็นคนซื้อ เป็นเจ้าของ แต่พอนางสิ้นวาสนาบารมี พี่จอร์จขายบ้านทิ้งเลย หมดกัน!

ช่วงแรกๆ ของสารคดี อีเมลด้ามีเรื่องราวให้ดูน่าเห็นใจ

You have many friends,

and suddenly

when you are not in power,

they don’t even know you.

เรามีเพื่อนเยอะ

แต่ทันใดนั้น พอเราไม่มีอำนาจ

รู้จักเขายังไม่รู้จักเลย

นางหวังดีต่อประเทศ ต่อโลกด้วยซ้ำไป

I want to mother

not only the Philippines,

but the world.

ฉันอยากเป็นดั่งแม่

ไม่ใช่แค่ให้ฟิลิปปินส์

แต่ให้โลกด้วย

หวังดีทุกคนแหละ ฉันว่า กรณีนี้ที่ทำลงไป ก็เรียกว่าเป็นเผด็จการ แต่ก็อ้างความหวังดีต่อประเทศชาติ

I was always criticized

for being excessive,

but that is mothering.

That is the spirit of mothering.

ฉันเคยถูกวิจารณ์ว่า

เป็นคนเยอะสิ่ง

แต่คนเป็นแม่น่ะนะ

มันเป็นจิตวิญญาณความเป็นแม่

ดูจากรูปการณ์ ตั้งตัวเป็นแม่ของชนในชาติ แต่เหตุการณ์ต่างๆ ก็แสดงให้เห็นว่า “แม่” ก็ไม่ได้รักลูกทุกคน แล้วลูกที่บอกว่ารักนั้น ก็หาได้รักเท่าๆ กันไม่, อีเมลด้ายังมีความหวังดีต่อคนจนๆ เดินถือเงินเป็นปึกๆ พร้อมแจกจ่ายให้เด็ก ให้ผู้หญิงจนๆ เวลาแต่งตัวไปย่านสลัม อีเมลด้าจะแต่งตัวหรูเริ่ดแบบดารา

The poor always looks for a star

in the dark of the night.

คนจนมองหาดวงดาวเสมอๆ

ในคืนอันมืดมิด

อีเมลด้าจึงมีจิตอาสาในการเป็นดวงดาวส่องสว่างให้พวกเขาเหล่านั้น นางคิดของนางอย่างนั้นสินะ

 

จากนั้นสารคดีก็มีการตัดสลับไป-มากับสัมภาษณ์คนที่ไม่ได้อยู่ฝ่ายเดียวกับนาง คนที่เคยโดนจับไปทรมาน เพราะมีความคิดเห็นแตกต่าง ถ้าเป็นหญิงก็จะโดนกระทำย่ำยีทางเพศ

I don’t have an answer

for why we allow Imelda

to even open her mouth

ฉันไม่มีคำตอบให้ว่า

ทำไมเราถึงได้ยอม

ให้อีเมลด้าเปิดปาก

นักเคลื่อนไหวคนหนึ่งกล่าว

ประธานาธิบดีอยู่ในตำแหน่งบริหารประเทศโดยใช้กฎอัยการศึกนาน 20 ปี ผู้คนล้มตาย จนในที่สุดผู้คนก็หมดความอดทน ครอบครัวมาร์กอสจึงต้องระเห็จตัวเองไปในทันที เก็บข้าวเก็บของไม่ทัน

So I put diamonds in diapers.

It saved us later on to pay the lawyers.

ฉันเอาเพชรใส่กล่องผ้าอ้อม

มันช่วยเราในเวลาต่อมา

ได้เอาไว้ใช้จ่ายค่าทนายความ

อู้หู ขนาดขนทรัพย์ไปได้เพียงส่วนน้อยนิด!

แต่ปัจจุบันอีเมลด้าและลูกชาย-ลูกสาวก็กลับมาสู่ฟิลิปปินส์แล้ว โดนสืบสวนสอบสวน ขึ้นศาล แต่แล้วก็ผ่านมาได้ตลอด ยิ่งตอนนี้มีประธานาธิบดีดูแตร์เต ผู้ภาคภูมิใจที่จะประกาศว่าพ่อของเขาอยู่ในคณะทำงานของประธานาธิบดีมาร์กอส และได้สั่งให้ศพของประธานาธิบดีมาร์กอสไปฝังในสุสานวีรบุรุษของประเทศได้ ประเทศฟิลิปปินส์แบบไม่มีประธานาธิบดีมาร์กอส ดีใจได้พักเดียว ได้มีประธานาธิบดีอากิโนอยู่อีกพักเดียว แล้วก็มีประธานาธิบดีดูแตร์เตมา

ลูกชายของอีเมลด้าชวดตำแหน่งรองประธานาธิบดีครั้งนี้ แต่ครั้งหน้าก็ยังมีใช่ไหม?

สงสัยกันไปเหอะว่า ตระกูลนี้เอาเงินมาจากไหนกันนักหนา คดีอะไรมากมายก่ายกอง ไฉนจึงค่อยๆ หลุด ค่อยๆ หลุด หรือไม่ก็ค้างศาลอยู่อย่างนั้น แล้วอีเมลด้ากล่าวไว้ในตอนท้ายอย่างมีนัยยะสำคัญ

Perception is real,

and the truth is not.

ความรู้สึกนึกคิดมันจริง

ความจริงไม่ใช่หรอก

ดูเรื่องราวของเขาแล้วทำไมรู้สึกคุ้นๆ จังเลย น่ากลัวจังเลย รู้สึกเย็นๆ ที่ท้ายทอย แบบเรื่อง The Sixth Sense ที่เด็กชายที่เห็นผีบอกว่าจะรู้สึกแบบนั้นเวลาผีจะมา …ผีกำลังมา ฉันรู้สึกได้…?

ฉันเอง