ใส่บ่าแบกหาม/พรพิมล ลิ่มเจริญ

Jojo Rabbit

 

เธอจ๊ะ

Jojo Rabbit เป็นหนังประเภทชีวิตปนตลก สร้างจากหนังสือชื่อ Caging Skies เขียนโดย Christine Leunens ออกขายเมื่อปี ค.ศ.2008

เป็นเรื่องราวของเด็กชายอายุประมาณ 10 ขวบ ชื่อ Johannes Betzler ชื่อเล่น Jojo ก็เอามาจากชื่อจริงนั้นเอง

โจโจ้ใฝ่ฝันอยากเป็นยุวชนทหารนาซี หมกมุ่นกับกองทัพนาซี ในขณะแม่ให้ที่พักพิงเด็กหญิงชาวยิว โดยแอบซ่อนไว้ในห้องใต้หลังคา

ความตลกของหนังเขาให้อยู่ที่ imaginary friend หรือเพื่อนในจินตนาการของโจโจ้ ไม่ใช่เพื่อนธรรมดา แต่คือ Adolf Hitler!

ผู้กำกับการแสดง Taika Waititi ลงมือแสดงเอง มอบบทบาทให้ฮิตเลอร์ดูตลกด้วยการพูดภาษาอังกฤษสำเนียงเยอรมันเป็นอย่างแรก

เขาว่าเขาเป็นหนังตลก ฉันขอบอกเธอแต่เนิ่นๆ ว่าฉันลังเล นึกถึงหนัง Life Is Beautiful ที่ฉายเมื่อปี 1998 ที่ครอบครัวพ่อแม่ลูกชาวยิวถูกทหารนาซีกวาดต้อนไปอยู่ในค่ายกักกัน เพื่อใช้งาน พอหมดประโยชน์ก็ต้องโดนสังหารหมู่ในสักวัน

ระหว่างนั้นพ่อพยายามสรรค์สร้างเกมมาเล่นกับลูกเพื่อปกป้องลูก ไม่ให้ความมืดมนอนธการใดๆ มาแตะต้องความฝันและความหวังของลูกน้อยกลอยใจ

เรื่องนั้นฉันก็ลังเลจะหัวเราะในความตลกขบขันที่หนังเขาหยิบยื่น ก็ค่ายกักกันนี่นะ ดูสารคดีมากี่สิบเรื่อง ดูผู้รอดชีวิตให้สัมภาษณ์มานักต่อนัก มันนึกไม่ออกเอาจริงๆ ว่าค่ายกักกันจะมีพื้นที่ให้คนมาทำตลกได้ตรงไหนหรือตอนไหน

เรื่องนี้ก็เหมือนกัน ฉันรู้สึกแบบนั้นเลย นาซีก็คือนาซี ฮิตเลอร์ก็คือฮิตเลอร์ ฆ่าชาวยิวกว่าหกล้านคน จะให้ขำ มันยากสำหรับฉันน่ะ

 

เรื่องก็เริ่มที่โจโจ้จะไปเข้าค่ายยุวชนทหารนาซี เด็กชายโจโจ้ผู้มีจิตใจอ่อนโยน เลยต้องโดนฮิตเลอร์เพื่อนในจินตนาการทำหน้าที่ปลุกใจ

But you’re still the bestest,

most loyal little Nazi I’ve ever met.

เธอเป็นนาซีน้อยที่ภักดีที่สุด

ที่ฉันเคยพบมา

ฮิตเลอร์สอนโจโจ้ให้ท่องคำปฏิญาณตนอย่างยาว ลงท้ายขนาดว่า

I am willing and ready

to give up my life for him.

ข้าพเจ้าเต็มใจและพร้อม

สละชีวิตเพื่อฮิตเลอร์

โจโจ้กล่าวปฏิญาณด้วยเสียงดังฟังชัด แต่แอบลงท้ายในท้ายที่สุดแบบได้ยินคนเดียว “So help me God.” ตรงนี้ขำในความน่าเอ็นดูของเด็กน้อย ก็เด็กอายุ 10 ขวบนี่นะ จะให้แกร่งกล้าดังชายชาติทหาร สอนเด็กให้รู้จักฆ่าตั้งแต่เล็กแต่น้อย

This is your first step

towards being men.

นี่คือก้าวแรกของการเป็นลูกผู้ชาย

จะเป็นลูกผู้ชายได้ก็ต้องไปเป็นทหารสินะ?! พูดเหมือนถ้าทำอาชีพอื่นจะเป็นลูกผู้ชายไม่ได้งั้นแหละ!!

ค่ายยุวชนทหารก็มีทหารมาสั่งสอน สอนตั้งแต่เดินแถว โยนระเบิดน้อยหน่า ขุดหลุมเพลาะ อ่านแผนที่ พรางตัว เทคนิคการซุ่มโจมตี ไปจนยิงปืน และระเบิดสรรพสิ่ง ยุวชนทหารชายเป่าปากปี๊ดปิ๊วเฮฮา อยากฝึก

Sam Rockwell แสดงเป็น Captain K. หัวหน้าผู้ฝึก พี่แซมแสดงดีน่าประทับใจเป็นอย่างยิ่ง

The girls will practice important womanly duties

such as dressing wounds, making beds,

and learning how to get pregnant.

ส่วนเด็กผู้หญิงฝึกหน้าที่เด็กผู้หญิง

เช่น ทำแผล ปูเตียง

และวิธีตั้งท้อง

เด็กหญิงทั้งหมู่หน้าจ๋อย ร้องเฮ้อในบัดดล

Rebel Wilson นักแสดงตลกก็แสดงเรื่องนี้ ได้พูดบทตลกๆ ตลอดเวลา อย่างเช่นในตอนนี้

I’ve had 18 kids for Germany.

Such a great year to be a girl.

ฉันมีลูก 18 คนเพื่อเยอรมัน

ช่างเป็นปีที่ดีในการเป็นหญิง

ขอแอบร้องว่า เฮ้ย! อะไรอ่ะ!! ได้ไหม?!

 

โจโจ้ได้ชื่อโจโจ้ แร็บบิต จากงานนี้! มีตอนหนึ่ง ผู้ฝึกสั่งให้ฆ่ากระต่ายด้วยมือเปล่า

Which of you will

have the stomach to do this?

ผู้ใดหาญกล้ามาทำซิ?

have the stomach เป็นสำนวน หมายถึง รู้สึกมุ่งมั่นกล้าหาญในการกระทำการอย่างใดอย่างหนึ่ง

ส่วนมากเราจะเห็นเป็นรูปปฏิเสธ ก็เราไม่กล้ากันบ่อยๆ ก็ได้ เขาใช้ not have the stomach for (something) หรือ have no stomach for (something) ก็ได้

เรียนออนไลน์พร้อมกับเด็กมัธยม 1 ในโทรทัศน์ตามที่เขาโฆษณา ที่ฉันพบว่า stomach เป็นคำมีปัญหาของเด็กไทย เด็กๆ เล่าให้ฟังบ่อยๆ ว่า เรียนมาแต่เล็กแต่น้อย ในทีวีครูสอนให้อ่าน สตอ-มัช จริงๆ!! ยิ่งไปกว่านั้นก็พาลอ่าน stomach ache ว่า สตอมัช-เอช แทนที่จะอ่านให้ถูกๆ ว่า สตอ-มัค เอค, เด็กๆ บอกว่าเพิ่งมารู้ก็ตอนโตว่าครูสอนผิด! ภาษาอังกฤษมันไม่ตรงไปตรงมา ch ออกเสียง /ค/ ก็หลายคำอยู่ก็รู้ แต่พอครูผู้สอนไม่รู้กลับสอนไปผิดๆ ติดตัวเด็กจนโต จะแก้ปัญหายังไง? ใครจะรู้เล่า ฉันไม่รู้คนหนึ่งแหละ

We want hardened warriors.

Those that are prepared to kill at will.

เราต้องการนักสู้ผู้แข็งแกร่ง

นักสู้ผู้พร้อมจะฆ่าได้ตามใจ

at will ใช้เวลาเราทำอะไรได้ตามใจ แบบในสถานการณ์ของไทย นักท่องเที่ยวยังไปไหนตามใจยังไม่ได้เหมือนเดิม Tourists will not be able to roam at will. That actress can cry at will.

เมื่อไม่มีใครยกมืออาสา ผู้ฝึกก็สุ่มเรียก โจโจ้ถูกเรียกไปหน้าแถว แล้วโจโจ้ทำไม่ลง ปล่อยกระต่ายลงพื้นหวังไว้ชีวิตมัน เลยโดนล้อด้วยชื่อนี้จากนั้นมา โจ้โจ้เลยแอบหนีไปนั่งร้องให้ แต่ก็ได้ฮิตเลอร์มาปลอบใจ

Don’t worry about it. I couldn’t care less.

Let them say whatever they want.

ไม่ต้องกังวล ไม่น่าสนใจเลยสักนิด

จะพูดอะไรก็ปล่อยให้เขาพูดไป

I couldn’t care less. เป็นสำนวน พูดเวลาที่เราไม่แคร์ ไม่สนใจเลยแม้แต่น้อย เช่น I couldn’t care about what he thinks. เป็นต้น

ฮิตเลอร์ดูเป็นคนดีให้กำลังใจ “Be the rabbit. The humble bunny can outwit all of his enemies. He’s brave and sneaky and strong.” จงเป็นกระต่าย กระต่ายผู้อ่อนน้อมฉลาดกว่าศัตรู กล้าหาญ รู้หลบหลีก และแข็งแรง ความที่โจโจ้ปาระเบิดไม่พ้น มันไปโดนต้นไม้ แล้วกระเด้งกลับมาหาโจโจ้ โจโจ้เลยกลายเป็นเด็กมีร่องรอยบาดแผลบนใบหน้า เดินกะเผลกๆ ที่สำคัญอดเป็นทหารเลย!

Scarlett Johannson แสดงเป็น แม่ผู้อ่อนหวาน รักลูก ทะนุถนอมกล่อมใจ ลูกท้อแท้กับแผลเป็นบนใบหน้า

แม่ต่างจากลูกตรงที่ แม่อยากให้สงครามสงบ อยากให้นาซีหมดไป

 

พออดเป็นทหาร โจโจ้เลยไปทำงานเอกสาร แปะป้ายโฆษณาชวนเชื่อตามเสาบ้าง เดินขอบริจาคของบ้าง และพออยู่บ้านบ่อยๆ เลยจับได้ว่าแม่แอบซ่อนเด็กหญิงชาวยิวไว้ที่ห้องใต้หลังคา เลยได้ใช้เวลาทำความรู้จักกัน โจโจ้ได้รู้เรื่องของชาวยิวที่เด็กหญิงเล่าให้ฟัง เช่น คนยิวมีความสามารถอ่านใจคนออก นอนห้อยหัวแบบค้างคาว เป็นต้น

ตอนท้ายๆ เรื่องไม่ขำแล้ว การสงครามมันไม่ขำตามธรรมชาติที่มันควรจะเป็น ชอบเพื่อนรักของโจโจ้ที่พูดมาได้จังหวะเมื่อสงครามสงบ เลิกเป็นยุวชนทหารแล้ว กลับไปหาแม่ดีกว่า “It’s definitely not a good time to be a Nazi!” ตอนนี้เป็นนาซีไม่ดีแน่!

หนังมีคำจากกวี Rainer Marie Rilke มาแปะปิดท้าย

“Let everything happen to you

Beauty and terror

Just keep going

No feeling is final.”

น้ำตาจะไหลแล้วเลย…

ฉันเอง