“น่าเอ็นดู”

ผมรู้สึกเช่นนี้ขณะแนบสายตากับช่องมองภาพ และเห็นเสือโคร่งตัวหนึ่งเอาหัวซุกเข้าพงหญ้า เหมือนพยายามให้ดงหญ้าปิดบังตัวเอง โดยลืมว่าลำตัวโตๆ โผล่ออกมากว่าครึ่ง

ท่าทางมันราวกับแมวซนๆ สักตัว

ไม่ใช่เสือที่ใครๆ ก็หวั่นเกรง

ผมกดชัตเตอร์ใช้ระบบแมนนวล ทั้งนี้ เพื่อลดความไวชัตเตอร์ลงให้ได้มากที่สุด แน่นอนสปีดช้าๆ กับการบันทึกภาพสัตว์ป่า ภาพมักพร่าไหว ขาดความคมชัด

แต่นี่คือความตั้งใจมาเนิ่นนาน ภาพอันพร่าไหว จะแสดงให้เห็นอีกด้านหนึ่งของเหล่าสัตว์ป่า

ด้านที่เป็นชีวิตจริงๆ ของพวกมัน

ผมเดินมาตามลำห้วย ท่ามกลางความร้อนอบอ้าว เวลาบ่าย กลางฤดูแล้ง มีรอยตีนเสือโคร่งเดินนำหน้า รอยอุ้งตีนหน้ากว้างกว่า 8 เซนติเมตร จึงรู้ว่าเป็นเสือโคร่งตัวผู้ พื้นทรายที่รอยตีนประทับไว้แน่น รอยคงไม่ใหญ่จากความเป็นจริงมาก

ผมเห็นเสือตัวนั้นนอนเอาท้องแช่น้ำ

แม้จะห่างกันร่วม 100 เมตร มันก็รู้ตัว ลุกขึ้น เขม้นมอง ลำตัวเปียกโชก

ผมหยุด ทรุดตัวลง หมอบนิ่ง และค่อยๆ คลานศอกเข้าไปเพื่อให้ใกล้มากขึ้น

กดชัตเตอร์ได้ 3 ครั้ง มันก็เดินเข้าไปเอาหัวซุกเข้าพงหญ้า

ผมลุกขึ้นนั่งขัดสมาธิดูว่ามันจะทำอะไรต่อ

เสืออยู่ในอาการนั้นเกือบ 10 นาที ผมขยับเข้าไปเรื่อยๆ

และนั่นใกล้เกินกว่าระยะอนุญาต

มันถอยออกจากกอพง หันหน้ามองตรงๆ สายตาของเราสบกัน

มีสองวิธีที่เสือจะเลือก ผมคิดในใจ

หนึ่ง โจมตีผู้บุกรุก สอง ผละไป เพราะผู้บุกรุกไม่น่าสนใจ

มันเลือกอย่างหลัง โดยค่อยๆ หันหลังเดินช้าๆ ไปตามป่าพง ซึ่งถูกย่ำไว้เป็นช่องจากฝีตีนของช้าง

ผมลุกขึ้นยืนด้วยความรู้สึกปีติ

บรรยากาศการพบกันครั้งแรกของเรา มีกลิ่นอายมิตรภาพ

เสือโคร่งตัวหนึ่งอนุญาตให้อยู่ใกล้ๆ เช่นนี้ คือเรื่องอันน่าอิ่มใจ

“คุณโชคดีที่เสืออารมณ์ดี”

เหล้าขาวหมดไปแล้วครึ่งขวด วินัย พิทักษ์ป่าอาวุโส พูดด้วยน้ำเสียงจริงจัง

“ระวังๆ ไว้หน่อยครับ” เขาย้ำ ผมพยักหน้ารับอย่างเข้าใจในความเป็นห่วง

วินัยอยู่ถิ่นนี้มาตั้งแต่ดั้งเดิม ก่อนผืนป่าได้รับการประกาศให้เป็นพื้นที่อนุรักษ์

รุ่นพ่อคือชาวบ้านที่อยู่ในป่าและต้องออกมาอยู่ข้างนอกในพื้นที่ซึ่งจัดสรรไว้ให้

“ที่ตั้งเขตน่ะเมื่อก่อนเป็นหมู่บ้านที่พวกผมอยู่” เขาเล่าให้ฟัง

ลูกป่า เติบโตมาด้วยสภาพแวดล้อมที่เป็นดงทึบ ซึมซับความรู้ความชำนาญการใช้ชีวิตในป่าไว้ในสายเลือด

วินัยพูดน้อย แต่ลูกทีมในหน่วยพิทักษ์ป่าของเขาหลายคนช่างเจรจา

หลังข้าวเย็น วงเหล้าเริ่มต้น เรื่องเล่ามากมายทยอยออกมาให้ได้ฟัง

พวกเขาส่วนใหญ่เคยมีประสบการณ์ถือปืนเข้าป่าล่าสัตว์

ถึงวันนี้ พวกเขาก็ยังถือปืนไว้ในมือ

แต่เพื่อปกป้องชีวิตที่พวกเขาเคยฆ่า

“เจอเสือในป่าอย่าประมาทเลยครับ มันเอาแน่ไม่ได้หรอก” วินัยย้ำอีกครั้ง

ความหวังดีจาก “ลูกป่า” ไม่ใช่สิ่งที่ควรละเลย ผมรับฟังอย่างเต็มใจ

ประสบการณ์เราต่างกัน สายตาที่มองสัตว์ป่าจึงคล้ายแตกต่างกัน

ถือปืนไว้ในมือ ความรู้สึกย่อมต่างกับการถือกล้อง

“ถ้าจวนตัวจริงๆ อย่าวิ่ง เพราะมันจะคิดว่าเราเป็นเหยื่อ” วินัยพูด เหมือนกับบ้าท เพื่อนชาวแคนาดา ซึ่งทำงานเป็นผู้ช่วยนักวิจัยเคยบอก

“เจอเสือจังๆ มันจะหยุดเพื่อประเมิน ถ้าเรายืนเฉยๆ ไม่หนี มันจะไม่เห็นว่าเป็นเหยื่อ ปกติมันจะเลี่ยงไป นอกจากแถวนั้นมีซากเหยื่อที่ล่าไว้ได้ หรือมีลูกๆ ก็อาจเป็นอีกแบบ” บ้าทเล่า

ประสบการณ์ของบ้าทในรัสเซียมีมาก เขาเผชิญหน้ากับเสือโคร่งหลายครั้ง

ผมเอนหลังพิงราวระเบียง มือจับถ้วยโกโก้ที่เย็นชืด อากาศยามดึกเริ่มเย็น

กลิ่นยาเส้นลอยคลุ้ง มองเลยชายคาออกไป แสงดาวคืนแรม 4 ค่ำ ส่องระยิบระยับ

ไม่ใช่เรื่องง่ายหรอก ในการที่จะมองเห็นอีกด้านหนึ่งของชีวิต

โดยเฉพาะชีวิตซึ่งเกิดมาและได้รับมอบหมายให้ทำหน้าที่เป็นผู้ล่า

บางทีคงต้องใช้มากกว่าสายตาในการมอง

“พรุ่งนี้เอาอย่างไรครับ” วินัยถามถึงแผนงาน

“จะลองไปทำซุ้มบนตลิ่งเฝ้าดูครับ แถวๆ นั้นมีด่าน สัตว์ลงมากินน้ำ บ่ายๆ ร้อนๆ น่าจะมีโอกาส”

“ผมจะให้ไอ้พลไปเป็นเพื่อน พรุ่งนี้เตรียมเสบียง มะรืนถึงจะเดินป่า” วินัยบอกก่อนรินเหล้าก้นขวดลงแก้วใบเล็ก

“พรุ่งนี้ว่าจะเดินขึ้นด่าน เลาะตลิ่งไปครับ กลางวันร้อน สัตว์ลงมากินน้ำเยอะ” ผมบอก

ลำห้วยที่มีสัตว์ลงมาใช้มาก การเดินไปตามริมฝั่ง ไม่เหมาะนัก พวกมันจะตื่นตกใจ

“เปิ้บ! เปิ้บ!” กวางในลำห้วยหน้าหน่วย ส่งเสียง มันคงได้กลิ่นผู้ล่า

บางทีเสือกำลังเริ่มงานของมัน

ด่านริมห้วยหน้าหน่วยนี้ผมเคยเห็นเสือโคร่งตัวหนึ่งเดินออกมา และทำเสียงร้องแบบกวาง

วันนั้น ผมมีโอกาสได้เห็น “เหลี่ยม” ในการทำงานของเสืออีกอย่างหนึ่ง

ดึกยิ่งขึ้น เราแยกย้ายไปนอน

น้ำค้างเปียกชุ่มพื้นตามทางเดินสู่บ้านพัก

“เปิ้บ!”

กวางร้องขึ้นอีก เสียงมีสำเนียงตกใจ ผมเห็นภาพแววตาใสกลมโต ฉายแววตื่นตระหนก

ขณะเสือคงเขม้นมองอย่างใจเย็น

ในการล่า การคุมเชิงเช่นนี้ เป็นบรรยากาศแบบหนึ่ง นี่บอกได้อย่างหนึ่งว่า การล่าแต่ละครั้งของเสือนั้นไม่ง่าย

กับสัตว์ป่า ผมมองไปที่อีกเหตุผล

บางทีเสือเพียงแค่ต้องการลดความเปลี่ยวเหงาในการอยู่ลำพัง

ด้วยการพยายามเข้าใกล้ชีวิตอื่นๆ บ้าง

แต่ผู้ใดเล่าจะยอมให้ยอดนักล่าเข้ามาใกล้ๆ

“เปิ้บ!”

ผมได้ยินเสียงกวาง

เกิดเป็นเสือ ดูเหมือนจะไม่ใช่เรื่องง่ายดาย

นานแล้ว ที่ผมบันทึกภาพสัตว์ป่าแบบพร่าเลือน มืด ขาดความคมชัด

ผมอธิบายเหตุที่ทำเช่นนี้เสมอๆ

ภาพอันพร่าเลือน จะทำให้เกิดความ “คมชัด”

ความคมชัด ที่เกิดขึ้นในหัวใจ