การแพร่ระบาดของไวรัสโควิดลุกลามจนถึงจุดที่วิกฤตการณ์ด้านสุขภาพทำให้เกิดวิกฤตการณ์ทางการเมืองในสังคมไทย เพราะถึงแม้โควิดจะเป็นโรคระบาดระดับโลกที่เกิดพร้อมกันหลายประเทศ ความตระหนกต่อโควิดก็เป็นหลักฐานว่าประชาชนมองรัฐบาลไร้ความสามารถสกัดไม่ให้ไวรัสระบาดในไทย

รัฐมนตรีสาธารณสุขพูดถูกว่ายังไม่มีการระบาดระหว่างคนไทยด้วยกันอย่างกว้างขวางในไทย

แต่รองอธิบดีกรมควบคุมโรคเคยพูดตั้งแต่ปลายเดือนมกราคมว่า ประเทศจะเกิดไวรัสระบาดระยะที่สามภายในสองเดือนนี้ การไม่ระบาดวันนี้จึงหมายถึงการรอระบาดในวันหน้า ไม่ว่าจะเป็นเดือนมีนาคมหรือเมษายน

ไวรัสระบาดคือภัยคุกคามชีวิตประชาชน และถึงแม้สถานการณ์ไวรัสในไทยยังไม่ถึงขั้นที่มีการระบาดระหว่างคนไทยด้วยกัน ความกังวลถึงความปลอดภัยในชีวิตตนเองก็ทำให้ความชิงชังต่อรัฐบาลพุ่งถึงขีดสุด เส้นทางที่สถานการณ์ไวรัสทวีความรุนแรงจึงเป็นเส้นทางที่ความเกลียดชังต่อรัฐบาลเพิ่มขึ้นทวีคูณ

ถ้าแฟลชม็อบนักศึกษาทำให้คนเห็นว่าประยุทธ์ไม่ควรเป็นนายกฯ ต่อไป

ความล้มเหลวของรัฐบาลในการแก้ปัญหาไวรัสก็ทำให้คนเห็นว่าประยุทธ์ต้องออกยิ่งขึ้นไปอีก

และทันทีที่คนใกล้ชิดธรรมนัสพัวพันส่งออกหน้ากากอนามัยไปจีนหลายล้านชิ้น ประยุทธ์ก็แทบไม่เหลือความชอบธรรมในการเป็นนายกฯ อีกเลย

แม้ความเห็นว่าประยุทธ์ไม่เหมาะเป็นนายกฯ จะมีมานาน

แต่ส่วนใหญ่คนที่คิดแบบนี้ได้แก่คนไม่พอใจกระบวนการที่ประยุทธ์เข้าสู่อำนาจด้วยวิถีทางที่ผิด

กระแสสังคมที่คนแทบทุกฝ่ายเห็นตรงกันเรื่องประยุทธ์ออกไปจึงเป็นเรื่องใหม่ที่แสดงถึงความขัดแย้งทางการเมืองในขั้นตอนใหม่ที่แตกต่างจากเดิม

ทุกคนในประเทศรู้ว่าคุณประยุทธ์เป็นนายกฯ ที่ไม่ได้ความ แต่หลายคนปล่อยให้คนแบบนี้เป็นนายกฯ เพราะเห็นว่าตัวเองไม่เดือดร้อนจากผู้นำอำนาจนิยม ภาษาอังกฤษแย่ สื่อภาษาไทยไม่เป็น วิสัยทัศน์ทื่อมะลื่อ เด๋อเศรษฐกิจ ฯลฯ ซึ่งทั้งหมดนี้พังพินาศทันทีที่คนแบบนี้ต้องบริหารเรื่องยากๆ อย่างไวรัสระบาดในปัจจุบัน

พล.อ.ประยุทธ์บริหารประเทศหกปีโดยวิธีอ่านข้อเสนอที่ข้าราชการส่งมาในแฟ้ม

แต่ด้วยเหตุที่ระบบราชการไม่เคยเผชิญปัญหาโควิดมาก่อน ข้าราชการจึงเสนอให้รัฐบาลแก้ปัญหานี้ตามแนวทางแก้โรคระบาดอื่นในอดีต ต่อให้ไวรัสโควิดจะมีสถานการณ์แพร่ระบาดที่รุนแรงแตกต่างจากโรคอื่นก็ตาม

กระทรวงสาธารณสุขทำได้ดีในการสกัดไม่ให้ไวรัสระบาดจากนักท่องเที่ยวจีน และแม้จะมีคนไทยติดไวรัสจากคนกลุ่มนี้อยู่บ้าง จำนวนผู้ติดเชื้อก็ต่ำเมื่อเทียบกับนักท่องเที่ยวทั้งหมด แต่ทันทีที่ไวรัสลามจากจีนสู่คนชาติอื่น ข้าราชการไทยก็หมดปัญญาแก้ปัญหานี้จนนายกฯ ไม่มีทางแก้ปัญหานี้ไปด้วยโดยสิ้นเชิง

หัวใจแห่งความสำเร็จของกระทรวงสาธารณสุขอยู่ที่การจำกัดการแพร่ระบาดเพื่อจำกัดจำนวนผู้ติดเชื้อให้ต่ำจนรักษาโรคได้ทัน แต่นโยบายรัฐที่ไม่ควบคุมผู้เดินทางจากประเทศเสี่ยงอื่นๆ ทำให้กระทรวงเผชิญสถานการณ์ที่ยุ่งยากเมื่อผู้ติดเชื้อจากอิตาลี, อิหร่าน, เกาหลีใต้ ฯลฯ แพร่ไวรัสในหลายพื้นที่จนน่ากังวล

ตรงข้ามกับกระทรวงสาธารณสุขที่ผลักดันให้ไวรัสโควิดไกลจากสังคม รัฐบาลทำให้ไวรัสแทรกตัวสู่สังคมจนเป็นเรื่องใกล้ตัวคนไทยไปหมด

คนมหาศาลโกรธที่รัฐบาลประยุทธ์ห่วงเงินนักท่องเที่ยวจนเกิดปัญหาแบบนี้

จากนั้นทุกสิ่งที่รัฐบาลทำยิ่งทำลายความเชื่อมั่นต่อรัฐบาลอย่างไม่มีทางฟื้นขึ้นได้เลย

หน้าที่พื้นฐานของรัฐบาลคือปกป้องชีวิตประชาชน แต่ความไร้น้ำยาของรัฐบาลส่งผลให้ความกังวลว่าคนไทยจะตายเพราะรัฐบาลโง่เป็นสำนึกแห่งยุคสมัย ข้อความในขบวนล้อการเมืองของงานบอลประเพณีเรื่อง “ผู้นำโง่เราจะตายกันหมด” สะท้อนอารมณ์แบบนี้มากกว่าที่คิด และยิ่งนานสำนึกแบบนี้ยิ่งขยายตัว

หน้ากากอนามัยไม่ใช่วิธีป้องกันไวรัสโควิดที่ดีที่สุดในสังคมโลกและสังคมไทย

แต่ในความรู้สึกนึกคิดของคนทั่วไปที่กลัวว่าไทยจะเป็นเหมือนอู่ฮั่นหรือแทกู หน้ากากอนามัยคือวิธีปกป้องชีวิตตัวเองที่ง่ายและเป็นไปได้ที่สุดท่ามกลางความหวาดระแวงต่อความไม่สามารถของรัฐในการปกป้องชีวิตประชาชน

เมื่อเทียบกับสิงคโปร์ซึ่งสถานการณ์โควิดวิกฤตกว่าไทย สังคมไทยกลับหมกมุ่นเรื่องหน้ากากอนามัยกว่าสิงคโปร์จนเห็นได้ชัด

และหากยอมรับว่าหน้ากากคือความไม่ปกติ ปรากฏการณ์ที่สังคมไทยโหยหาหน้ากากก็แสดงว่าสังคมกังวลต่อการแพร่ระบาดของไวรัสพอๆ กับความไม่มีประสิทธิภาพของรัฐบาล

ทุกครั้งที่ประชาชนใส่หน้ากากอนามัย เขากำลังรู้สึกไม่ปลอดภัยในชีวิต ยิ่งใส่มากก็ยิ่งแสดงว่าประชาชนมองพื้นที่สาธารณะเป็นพื้นที่เสี่ยงภัยไปหมด

หน้ากากจึงเป็นสัญลักษณ์ของความไม่เชื่อมั่นว่ารัฐมีความสามารถสร้างพื้นที่ปลอดภัย และทางออกเดียวของประชาชนคือต้องซื้อความอุ่นใจให้ตัวเอง

ข่าวคนสนิทรัฐมนตรีธรรมนัสกักตุนและส่งออกหน้ากากอนามัยทำให้คนจำนวนมากแค้นใจ เหตุแห่งความแค้นมาจากการตระหนักว่ารัฐมนตรีคืออุปสรรคในการปกป้องความปลอดภัยในชีวิตของประชาชนไปแล้ว ข่าวแบบนี้จึงสะบั้นสายสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาลกับประชาชนจนแทบไม่มีอะไรเหลือเลย

ไม่ว่าจะในสังคมประชาธิปไตยหรือสังคมเผด็จการ หน้าที่พื้นฐานของรัฐบาลล้วนได้แก่การทำให้ประชาชนมีชีวิตที่ดีที่สุด หรือถ้าทำไม่ได้จริงๆ อย่างน้อยรัฐบาลก็ต้องไม่ทำให้ประชาชนอันตรายหรือมีชีวิตที่เลวร้าย เพราะถ้าเป็นแบบนั้นก็จะนำไปสู่จุดที่ประชาชนเห็นว่าไม่จำเป็นต้องมีรัฐหรือรัฐบาลอีกเลย

วิกฤตไวรัสเกิดขึ้นหลังจากรัฐบาลเผชิญแฟลชม็อบนักศึกษาและวิกฤตการเมืองอื่นมานาน ความเสื่อมศรัทธาที่ประชาชนมีต่อรัฐบาลจึงเสื่อมจนถอยไปไม่ได้อีกแล้ว และด้วยความเกี่ยวพันของรัฐมนตรีกับขบวนการส่งออกหน้ากาก ความเกลียดชังรัฐบาลวันนี้มาถึงจุดที่อวสานรัฐบาล คือข่าวดีของประชาชน

กองเชียร์เผด็จการมักอ้างว่าเผด็จการเหนือกว่าประชาธิปไตยเพราะมี “ความเป็นผู้นำ” จนแก้ปัญหาได้เฉียบขาดดี แต่วิกฤตไวรัสรอบนี้คือหลักฐานว่าความเป็นผู้นำแบบเผด็จการเป็นแค่ความสามารถใช้กระบอกปืนสั่งคนอื่น ไม่ใช่ความสามารถในการพาประเทศฝ่าปัญหาที่สลับซับซ้อนได้อย่างแท้จริง

นับตั้งแต่โควิดระบาดจนปัจจุบัน ไม่มีตรงไหนในรัฐบาลประยุทธ์ที่เข้าใกล้ “ความเป็นผู้นำ” อย่างที่กองเชียร์เผด็จการโอ้อวด

ประยุทธ์คือลุงแก่ๆ ที่ทำงานตามคำแนะนำของระบบราชการที่เคยจัดการโรคร้ายในอดีต แต่พอลุงทำนโยบายโง่ๆ ระบบราชการก็ทำอะไรไม่ได้ และกลไกแก้ปัญหาของรัฐก็พังทลายลง

ถ้าประเทศไทยเลี่ยงไม่ได้ที่จะเข้าสู่ไวรัสระบาดระยะที่สามอย่างที่รองอธิบดีกรมควบคุมโรคระบุ สถานการณ์ที่เลวร้ายทุกอย่างในประเทศไทยก็คงทวีความเลวร้ายลงไปอีก

รัฐและผู้นำรัฐบาลในวันนี้แก้ปัญหามั่วและไม่ทันสถานการณ์แทบทุกเรื่องจนไม่น่าจะมีปัญญารับมือปัญหาที่ทวีความซับซ้อนได้เลย

วิกฤตไวรัสตีแผ่วิกฤตของการบริหารและวิกฤตของผู้นำทางการเมือง ความไม่ได้เรื่องของ พล.อ.ประยุทธ์ที่ทำประเทศหายนะมาหกปีกำลังถีบประเทศลงหลุมที่ลึกจนยังไม่เห็นก้นเหว ความชิงชังรัฐบาลมีสูงจน พล.อ.ประยุทธ์ดันทุรังเป็นนายกฯ ต่อไปไม่ได้แน่ๆ เว้นเสียแต่จะอยากเห็นประเทศเกิดจลาจล

หกปีนี้ทุกคนรู้อยู่แก่ใจว่ารัฐบาลประยุทธ์ไม่มีประสิทธิภาพ ไร้ความสามารถ และไม่ใช่รัฐบาลที่ดี แต่ทุกสิ่งที่รัฐบาลทำจนตกผลึกเป็นรัฐมนตรีพัวพันส่งออกหน้ากากอนามัยชี้ว่ารัฐบาลเสื่อมทรามทางศีลธรรมอย่างสมบูรณ์ เพราะเป็นรัฐบาลที่การดำรงอยู่ของผู้มีอำนาจคือภัยคุกคามความปลอดภัยในชีวิตประชาชน

ไม่มีเหตุผลที่ พล.อ.ประยุทธ์จะเป็นนายกรัฐมนตรีของประเทศต่อไปแม้แต่วันเดียว