เมื่อวันที่ ๑๓ กันยายน ๒๕๖๒ ที่อาคารรวมจิตเพียรธรรม โรงพยาบาลเซนต์หลุยส์ อาร์ชบิชอป อพอล ชาง อิน นัม เอกอัครสมณทูตนครรัฐวาติกันประจำประเทศไทย และพระคาร์ดินัล ฟรังซิสแซเวียร์ เกรียงศักดิ์ โกวิทวาณิช ได้อ่านประกาศวาติกัน เรื่อง สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสเสด็จราชอาณาจักรไทยอย่างเป็นทางการ ตามคำเชิญของรัฐบาลไทยและสภาประมุขบาทหลวงโรมันคาทอลิกแห่งประเทศไทย เนื่องในโอกาสเชิญเฉลิมฉลอง ๓๕๐ ปี แห่งการสถาปนามิสซังสยามและฉลอง ๕๐ ปี แห่งสัมพันธ์ทางการทูตระหว่างราชอาณาจักรไทยและนครรัฐวาติกัน ระหว่างวันที่ ๒๐-๒๓ พฤศจิกายน ๒๕๖๒

ทั้งนี้ สมเด็จพระสันตะปาปาฟรานซิสเป็นประมุขโรมันคาทอลิกองค์ที่ ๒ ที่เสด็จเยือนราชอาณาจักรไทยอย่างเป็นทางการในรอบ ๓๕ ปี นับจาก สมเด็จพระสันตะปาปาจอห์น ปอล ที่ 2 เสด็จเยือนราชอาณาจักรไทย ในฐานะพระราชอาคันตุกะ เมื่อวันที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๒๗

ในฐานะที่เคยเรียนที่โรงเรียนเซนต์ฟรังซีสซาเวียร์คอนแวนต์มาถึง ๑๔ ปี จึงอยากจะอุทิศคอลัมน์ “มองไทยใหม่” ครั้งนี้ เพื่อกล่าวถึงคำศัพท์บางคำที่เกี่ยวข้องกับคริสต์ศาสนา

ดังนี้

คริสตัง กับ คริสเตียน

คริสต์ศาสนาซึ่งเข้าสู่สยามครั้งแรกเป็นนิกายคาทอลิกจากโปรตุเกส ประมาณ พ.ศ.๒๑๑๐ สมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ผู้ที่นับถือศาสนานี้เรียกในภาษาโปรตุเกสว่า cristão (เหนือตัว a มีเครื่องหมายตัวหนอนกำกับ) ตามหลักเกณฑ์การทับศัพท์ภาษาโปรตุเกสปัจจุบัน คำนี้ทับศัพท์เป็น คริชเตา แต่ในสมัยอยุธยาเรียกว่า คริสตัง เมื่อคริสต์ศาสนานิกายโปรเตสแตนท์ เข้ามาเผยแผ่ในสมัยต่อมาก็เรียกตนเองเป็นภาษาอังกฤษว่า Christian ออกเสียงว่า คริสเตียน

ในปัจจุบัน คริสตัง หมายถึง ผู้นับถือคริสต์ศาสนานิกายโรมันคาทอลิก

ส่วน คริสเตียน หมายถึง ผู้นับถือคริสต์ศาสนานิกายโปรเตสแตนท์

ทั้ง คริสตังและคริสเตียน หมายถึงผู้ที่นับถือคริสต์ศาสนา ซึ่งมีคำศัพท์รวมเรียกว่า คริสต์ศาสนิกชน

มิสซัง มิชชันนารี มิชชั่น

อีกคำหนึ่งที่มาจากภาษาโปรตุเกสก็คือ missão (เหนือตัว a มีเครื่องหมายตัวหนอนกำกับ) ออกเสียงว่า มิสเซา แล้วก็กลายเป็น มิสซัง

เช่นเดียวกับที่ cristão (เหนือตัว a มีเครื่องหมายตัวหนอนกำกับ) กลายเป็น คริสตัง

แม้ว่าคำนี้จะตรงกับภาษาอังกฤษว่า mission แต่ปัจจุบันก็ยังคงใช้ว่า มิสซัง อยู่ เช่น มิสซังสยาม เขตมิสซังกรุงเทพฯ เขตมิสซังราชบุรี เขตมิสซังจันทบุรี เขตมิสซังเชียงใหม่

คำว่า mission หมายถึง “การส่งผู้แทนสมเด็จพระสันตะปาปาออกไปทำงานในขอบเขตพื้นที่ปกครองที่กำหนด”

ส่วน missionary หมายถึง “บุคคลผู้ทำหน้าที่ดังกล่าว”

ในภาษาไทยใช้ว่า มิชชันนารี ซึ่งเดิมถอด ion เป็น อัน เช่น application = แอพพลิเคชัน/แอพพลิเคชั่น corruption = คอร์รัปชั่น fashion = แฟชั่น lotion = โลชั่น station = สเตชั่น vision = วิชัน/วิชั่น

คำประเภทนี้มีทั้งที่มีเครื่องหมายวรรณยุกต์และไม่มีเครื่องหมายวรรณยุกต์กำกับ แล้วแต่ความนิยมของแต่ละยุคสมัยหรือแต่ละบุคคล

โรงพยาบาลมิชชั่น หนึ่งในเครือโรงพยาบาลของ Adventist ซึ่งก่อตั้งขึ้นในปี ๑๙๓๗ ก็เลือกเขียนชื่อโดยใช้เครื่องหมายวรรณยุกต์กำกับ

ข้อมูลประกอบจาก

https://th.wikipedia.org/wiki/โรมันคาทอลิกในประเทศไทย

http://www.mission-hospital.org/th/

ขอขอบคุณ ผู้ช่วยศาสตราจารย์เดมีย์ ระเบียบโลก ที่ช่วยให้ข้อมูลภาษาโปรตุเกส