ทุกปี ในยามนี้หรือใกล้เคียงกันนี้ หมอกควันจะคลี่ปกคลุมท้องฟ้า ระเรื่อยตั้งแต่สุมาตรา กาลิมันตัน หนาแน่นครอบงำข้ามประเทศสู่สิงคโปร์ มาเลเซีย และภาคใต้ของไทยอยู่เป็นประจำ

เป็นเช่นนี้มานานนับเป็นสิบๆ ปี จนเป็นที่รับรู้ทั่วกันในอาณาบริเวณเหล่านี้เมื่อเวลามาถึงว่า ฤดูกาลแห่งหมอกควันแห่งอาเซียนมาแล้ว

ข้อมูล ณ สุดสัปดาห์ที่ผ่านมา แสดงให้เห็นว่ามีไฟป่าที่เป็นต้นตอของหมอกควันฤดูกาลนี้อยู่มากกว่า 4,000 จุด ทั้งตอนกลางและพื้นที่ทางตะวันตกของอินโดนีเซีย มีเจ้าหน้าที่และอาสาสมัครหลายพันคนกำลังต่อสู้กับภยันตรายนี้อยู่อย่างเข้มข้น

เรารู้กันว่า ไฟป่าแบบที่เกิดขึ้นกว่า 4,000 จุดดังกล่าวคือที่มาของหมอกควัน เราไม่รู้แน่ชัดว่าเพราะเหตุใดมันถึงเกิดขึ้น และเกิดขึ้นซ้ำๆ ซากๆ จนแทบเป็นกิจวัตร เป็นฤดูกาลเยี่ยงนี้

จะเกิดไฟ ต้องมีชนวนเหตุ ชนวนเหตุที่ว่านี้ เกิดขึ้นเพราะเป็นธรรมชาติสภาวะ หรือเกิดขึ้นเพราะน้ำมือมนุษย์

หรือเจือปนผสมผสานกันขึ้นทั้งสองอย่าง?

 

ผู้ต้องสงสัยรายสำคัญคือ อาการ “มักง่าย” อาศัยไฟเพื่อเผาผลาญป่าเพื่อให้ง่ายต่อการบุกเบิกพื้นที่ที่เหมาะสมในการเพาะปลูกปาล์มน้ำมัน และพืชที่ให้เยื่อกระดาษสำหรับป้อนโรงงานผลิตกระดาษ

แต่ที่เรารู้ชัดเจนยิ่งกว่าก็คือ หมอกควันนี้เป็นอันตรายอย่างยิ่ง เป็นสาเหตุให้เกิดอาการป่วยไข้ สามารถก่อให้เกิดการล้มหายตายจาก ทั้งที่เฉียบพลันเพราะทำให้โรคที่เป็นอยู่แล้วร้ายแรงยิ่งขึ้น กับทั้งที่เป็นการตายลงอย่างช้าๆ เพราะสูดดมสิ่งแปลกปลอมอันตรายจากภายนอกเข้าไปสะสมในร่างกายจนออกฤทธิ์ต่อระบบทางเดินหายใจทั้งมวล

มันไม่ได้แค่ส่งผลกระทบต่อชีวิต ยังส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ สะเทือนถึงรายได้และเศรษฐกิจของท้องถิ่นและของประเทศ

ตัวอย่างของผลกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่เกิดขึ้นให้เห็นได้ชัดเจน อย่างเช่น นักเรียนตัวเล็กตัวน้อยในโรงเรียนมากกว่า 300 โรง ในพื้นที่รัฐยะโฮร์ ตอนใต้ของประเทศมาเลเซีย ที่ต้องปิดทำการเรียนการสอน เพราะดัชนีชี้สภาวะมลพิษในอากาศถีบตัวขึ้นสูงจนเป็นอันตรายต่อเด็กๆ เหล่านั้น

เที่ยวบินของสายการบินไลอ้อน แอร์ ต้องยกเลิกหรือเลื่อนล่าช้าออกไปหลายร้อยเที่ยวบินในช่วงสุดสัปดาห์ที่แล้ว

นักท่องเที่ยวมากกว่า 1,000 คน ตกค้างอยู่ที่สนามบินในรัฐเปรักเมื่อวันศุกร์ที่ 13 กันยายนที่ผ่านมา เพราะภาวะหมอกควันเลวร้ายมากจนเป็นการเสี่ยงอันตรายเกินไปสำหรับผู้โดยสารหากนำเครื่องขึ้นบินในสภาพนั้น

เที่ยวบินของสายการบินอื่น รวมทั้งสกูต, แอร์เอเชีย และมาลินโด ล้วนยกเลิกเพราะปมปัญหานี้

ทางการหาดใหญ่ จ.สงขลา ต้องออกประกาศเตือนภัยหมอกควันจากไฟป่า เมื่อค่าพีเอ็ม 2.5 เพิ่มขึ้นถึงระดับ 54 ไมโครกรัมต่ออากาศ 1 คิวบิกเมตร สูงกว่าปริมาณมาตรฐานความปลอดภัยที่กำหนดไว้ที่ 50 ไมโครกรัมต่อคิวบิกเมตร

ต้องลงทุนซื้อหน้ากากอนามัยแจกจ่ายให้กับนักท่องเที่ยวที่เดินทางเข้ามาท่องเที่ยวในพื้นที่

การท่องเที่ยวไม่เพียงได้รับผลกระทบในประเทศไทย แต่ยังครอบคลุมถึงมาเลเซียและสิงคโปร์อีกด้วย

รัฐบาลมาเลเซียต้องตัดสินใจทำฝนหลวงในพื้นที่รัฐเซลังงอร์ ตอนกลางของประเทศ และในอีกหลายพื้นที่ เพื่อบรรเทาปัญหา เป็นการแก้ไขที่ปลายเหตุซึ่งเห็นกันเป็นประจำในหลายประเทศแถบนี้ทุกๆ ปี

 

นี่คือผลกระทบที่เป็นรูปธรรมอันเกิดขึ้นจนเป็นเหตุประจำในภูมิภาคนี้ของอาเซียน ต่อเนื่องกันนานหลายทศวรรษแล้ว

ทางการอินโดนีเซียสั่งสอบสวน 4 บริษัทที่มีพื้นที่เกี่ยวเนื่องกับจุดที่เกิดไฟป่า บริษัทของมาเลเซียที่เป็นเจ้าของสัมปทานในพื้นที่ที่เกิดปัญหาอย่างกัวลาลัมเปอร์ เกปอง และพีที อาเดอี แพลนเทชั่น แอนด์ อินดัสตรี ประกาศจะให้ความร่วมมือกับการสอบสวนเต็มที่

คนทั่วไปในหลายๆ ประเทศที่ได้รับผลกระทบ ได้แต่คาดหวังว่าฤดูกาลแห่งหมอกควันจะลบเลือนหายไปในไม่ช้าไม่นาน

ไม่ต้องรอจนหมดป่าบนสุมาตรากระมัง?