การ์ตูนที่รัก/นายแพทย์ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์

Spider-man into the spider-verse

ไม่เชื่อสายตาเท่าไรนักเมื่อพบว่า Spider-man into the spider-verse คว้ารางวัลออสการ์ครั้งที่ 91 ทราบเพิ่มเติมว่าชนะรางวัลแอนนี่ บ๊าฟต้าและลูกโลกทองคำด้วย เป็นหนังการ์ตูนที่ไม่ใช่เลโก้เรื่องแรกของเลโก้มูฟวี่ ถึงว่ามุขที่ยิงเข้ามาเป็นชุดๆ ดูคุ้นหูคุ้นตา

“พลังอำนาจที่ยิ่งใหญ่มาพร้อมความรับผิดชอบที่ยิ่งใหญ่” คือวลีสำคัญของการ์ตูนเรื่องนี้ ซึ่งไม่น่าจะให้เด็กอ่าน ควรเป็นรัฐบาลอ่านเสียมากกว่า

อีกคำหนึ่งที่ได้ยินบ่อยคือ “ทุกคนใส่หน้ากากได้” หมายถึงทุกคนเป็นสไปเดอร์แมนได้ ซึ่งหนังเรื่องนี้ให้คำเฉลยไว้ในตอนท้ายแล้วว่าขึ้นกับ “พลังแห่งศรัทธา” คือ leap of faith

อันนี้ให้ประชาชนอ่าน

 

หนังเล่าเรื่องไมล์ส มอเรลส์ เด็กผิวดำในบรู๊กลินที่ถูกพ่อแม่ส่งไปเรียนโรงเรียนผู้ดี พ่อเป็นตำรวจที่เกลียดสไปเดอร์แมน แม่เป็นนางพยาบาล ไมล์สถูกแมงมุมกัดทำให้มีพลังแมงมุม สัมผัสแมงมุม และที่เพิ่มมาใหม่คือล่องหนได้ด้วย นั่นคือความสามารถที่ไมล์สอยากทำได้ตอนที่เดินอยู่ท่ามกลางพวกลูกผู้ดีอยู่แล้ว

ปัญหาคือไมล์สควบคุมพลังของตนเองมิได้ ยังผีเข้าผีออกใช้การไม่ได้ดังใจนึก เขาได้เข้าไปเป็นพยานรู้เห็นเหตุการณ์ที่คิงพินฆ่าสไปเดอร์แมนตัวจริงคือปีเตอร์ ปาร์กเกอร์

ก่อนตายปีเตอร์ได้มอบแฮนดี้ไดรฟ์ให้ไมล์สอันหนึ่ง คือกุญแจแก้ไขปัญหาที่กำลังจะเกิดขึ้น

 

หนังล่อคนดูให้หลงเชื่อว่าปีเตอร์ ปาร์กเกอร์ตายแล้ว ปีเตอร์คนนี้ให้เสียงโดยคริส ไพน์ จากสตาร์เทร็ก คิงพินกำลังวางแผนเปิดประตูมิติเพื่อเอาภรรยาและลูกที่ตายแล้วกลับคืนมาจากมิติอื่น แต่ประตูมิตินั้นยังไม่เสถียร ที่ได้มาก่อนกลับเป็นปีเตอร์ ปาร์กเกอร์ ตัวจริงยิ่งกว่าจากมิติของพวกเราๆ

จะเห็นว่าพอเริ่มเขียนอะไรเช่นนี้ ปัญหาที่เราจะพบคือมิติใดเป็นจุดอ้างอิง เราใช้คำว่ามิติของพวกเราๆ ได้อย่างไรในเมื่อทุกมิติก็เป็นของพวกเราๆ ของพวกเขาด้วย เรื่องจุดอ้างอิงนี้เป็นปัญหาทางจิตวิทยาพื้นฐานของชีวิต เราเห็นชีวิตจากมุมมองของเรา สมมุติเราถอดร่างได้ไปยืนดูตัวเองใช้ชีวิต เราจะพบโลกอีกแบบทันที

และเชื่อได้ว่าหลายครั้งที่เราจะพบว่าตัวเราเองคือส่วนหนึ่งของปัญหาชีวิตที่เผชิญอยู่

 

สัมผัสแมงมุมของสไปเดอร์แมนพบปัญหาเดียวกันคือเป็นสัมผัสของเจ้าตัว มิใช่ของบุคคลที่สาม ด้วยเหตุนี้สไปเดอร์แมนจึงเป็นซูเปอร์ฮีโร่ที่มีความเป็นคนมากกว่าซูเปอร์ฮีโร่คนอื่นๆ ไม่ว่าผู้สร้างจะรู้ตัวหรือไม่ก็ตาม

จะง่ายกว่าถ้าเขียนว่าแล้วสไปเดอร์แมนของสแตน ลี ก็ปรากฏตัว แต่ปีเตอร์ ปาร์กเกอร์คนนี้เริ่มโรยแล้ว อ้วน ลงพุงเล็กน้อย ไม่ค่อยออกกำลังกาย เขาหลุดเข้ามาในมิติของสไปเดอร์ไมล์ส นอกจากนี้ยังมีสไปเดอร์เกวน สไปเดอร์แฮม สไปเดอร์บ็อท และสไปเดอร์นัวร์หลุดเข้ามาด้วย สไปเดอร์นัวร์ให้เสียงโดยนิโคลัส เคจ

“มากกว่านี้มีอีกมั้ย” เป็นคำพูดที่ใช้ได้เลยสำหรับตอนนี้ สไปเดอร์เกวนคือแฟนปีเตอร์สมัยเป็นนักศึกษา สไปเดอร์แฮมมีชื่อจริงว่าพอร์กเกอร์ (Porker) จากโลกการ์ตูนแท้ๆ สไปเดอร์บ็อทเป็นหุ่นบังคับของเด็กหญิงญี่ปุ่นน่ารัก

และสไปเดอร์นัวร์มาจากหนังขาว-ดำที่ไม่เคยเห็นรูบิกสีหลากหลายมาก่อน

 

ด้านวายร้ายนอกเหนือจากคิงพินยังมีด๊อกอ๊อก สกอร์เปี้ยน กรีนก็อบลิน ทั้งหมดทั้งมวลมารวมกันในมิติใหม่ของสไปเดอร์ คือ spider-verse

คำนี้น่าจะพัฒนามาจาก manga-verse ซึ่งใช้เรียกมิติอื่นของตัวการ์ตูนเจ้าประจำที่นักอ่านรู้จักกันอยู่แล้ว

ไม่เพียงการ์ตูนของมาร์เวลที่มีมังงะเวิร์สของตนเอง ฝั่งดีซีก็มีเช่นกัน แบทแมน ซูเปอร์แมนมีมังงะเวิร์สของตัวเอง การ์ตูนที่รักเคยแนะนำให้รู้จักเมื่อหลายปีก่อน

มังงะเวิร์สน่าจะมาจากคำว่ายูนิเวิร์ส – universe รากศัพท์มาจากภาษาละติน universum ประกอบด้วยคำ uni และ versus หมายถึงอาณาบริเวณหนึ่งและทุกสิ่งทุกอย่างภายในอาณาบริเวณนั้นซึ่งเกี่ยวพันกับบุคคล สถานที่หรือวัตถุหนึ่ง เป็นไปตามที่เขียนไว้ตอนต้น นั่นคือจักรวาลนี้มีจุดอ้างอิงที่ใครหรืออะไรกันแน่

ที่ไอ้แมงมุม หรือว่าที่นิวยอร์ก

 

นิวยอร์กในการ์ตูนเรื่องนี้เหมือนสถานที่ที่รวมทุกสิ่งทุกอย่างไว้ด้วยกัน คนหลากหลายชาติพันธุ์ วายร้ายหลากหลายภาษา ไอ้แมงมุมหลากหลายรูปแบบ สีสันหลากหลายสี ไปจนถึงเทคนิคการ์ตูนหลากหลายเทคนิค น่าจะเป็นนิวยอร์กที่ดูจริงเทียบได้กับนิวยอร์กที่เป็นอยู่จริงๆ

จนกระทั่งถึงตอนจบเมื่อสไปเดอร์ไมล์สเอาจริงเสียทีไปขอป้าเมย์ทำชุดให้ใส่ เขาไม่จำเป็นต้องปิดบังว่าตนเองเป็นเด็กดำ ชุดที่ได้จึงเป็นสไปเดอร์ดำ

หนังเรื่องนี้ย้อนอดีตตั้งแต่ต้นเรื่องด้วยสแตมป์ “Approved by the Comics Code Authority.” ที่นักอ่านรุ่นเก่าคุ้นเคย ในช่วงทศวรรษที่ 60 จิตแพทย์ Frederick Wertham 1895-1981 ได้เขียนหนังสือ Seduction of the Innocent เมื่อปี 1954 และให้การต่อวุฒิสภาสหรัฐถึงอันตรายของหนังสือการ์ตูนที่สามารถโน้มน้าวพฤติกรรมเกเรในเยาวชนได้

นำมาซึ่งการตั้งกรรมการตรวจสอบการ์ตูนและการออกสแตมป์อนุมัติแบบที่เห็น

เป็นอีกจุดหนึ่งที่แสดงให้เห็นว่าเป็นสไปเดอร์แมนที่รวมทุกอย่างเอาไว้จริงๆ

มีนักวิจารณ์ตาไวเห็นแม้กระทั่งประเด็นศาสนา ศพของปีเตอร์ ปาร์กเกอร์ คนแรกฝังในโบสถ์คาทอลิก

ในขณะที่ฉากแฟลชแบ็กของปีเตอร์ ปาร์กเกอร์ คนที่สอง (ซึ่งมีผมบลอนด์) เข้าพิธีแต่งงานแบบยิวกับเอ็มเจ

นำไปสู่ข้อถกเถียงว่าปีเตอร์ ปาร์กเกอร์ นับถือศาสนาอะไรอีกด้วย

สุดท้ายที่ควรพูดถึงคือธีมหลักของเรื่อง ไมล์สวาดภาพ No Expectation ไร้ความคาดหวัง ตั้งแต่ต้นเรื่องเป็นความสามารถทางศิลปะที่พ่อของเขาไม่ส่งเสริม

ในขณะที่แอรอน เดอะ พราวเลอร์ คุณอาวายร้ายของเขาชื่นชมหลานออกนอกหน้า พ่อของเขาคาดหวัง Great Expectation สู่ฝันยิ่งใหญ่

ที่แท้เราควรคิดอย่างไรกับการเลี้ยงเด็กคนหนึ่ง

ไร้ความคาดหวัง หรือสู่ฝันยิ่งใหญ่ เรื่องนี้กลายเป็นประเด็นที่ยากมากสำหรับทุกบ้านทั่วโลก และยากมากขึ้นสำหรับบ้านเราที่การศึกษาเป็นประตูเดียวสู่ความสำเร็จ