แพะสามตัว หรือ The Three Billy Goats Gruff เป็นนิทานพื้นบ้านของนอร์เวย์ รวบรวมโดย เปียเตอร์ อัสบียอร์นเซน และ เจ.อี.โม ทำเป็นหนังสือภาพสำหรับเด็กเล็กมากมายในตลาดหนังสือ ที่แปลไทยหรือเขียนใหม่เป็นภาษาไทยมีมากกว่าหนึ่งเวอร์ชั่น

หากเข้าไปดูในยูทูบ จะพบคลิปวิดีโอการ์ตูนสั้นเรื่องนี้หลายเรื่อง ทั้งที่เป็นคลิปจริงจัง คลิปสอนร้องเพลง คลิปสอนภาษา

มีทั้งที่น่ารักน่าเอ็นดูแบบการ์ตูนแท้ๆ หรือแบบสยองขวัญ

เนื้อเรื่องเป็นดังนี้ แพะสามพี่น้องอาศัยอยู่บนเขา เห็นทุ่งหญ้าเขียวขจีที่ฝั่งโน้นของแม่น้ำ มีสะพานให้เดินข้ามไป แต่ใต้สะพานมียักษ์ตนหนึ่งรอจับแพะกินเป็นอาหาร

แพะตัวน้องข้ามสะพานตัวแรก เมื่อยักษ์จะกินก็พูดว่ารอตัวต่อไปดีกว่าเนื้อเยอะกว่า

แพะตัวกลางข้ามสะพานเป็นตัวที่สอง เมื่อยักษ์จะกินก็พูดว่ารอตัวต่อไปดีกว่าเนื้อเยอะกว่า

แพะพี่ใหญ่ร่างบึกบึนเขาโง้งขนาดยักษ์ข้ามสะพานเป็นตัวที่สาม มันใช้เขาแทงทะลุยักษ์แล้วบดขยี้ยักษ์แหลกเหลวเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย

บอกแล้ว สยองขวัญ

ขึ้นชื่อว่าเป็นนิทานพื้นบ้าน เทพนิยาย หรือเทวตำนาน กล่าวคือ เป็นเรื่องเล่าของชาวบ้าน พระราชา หรือปวงเทพ ซึ่งไม่พ้น กิน นอน และหลับนอน อย่างไรก็ไม่พ้น ปมอิดิปัส (Oedipal complex) นั่นคือลูกชายมีความปรารถนาจะสังหารบิดาเพื่อแย่งมารดามาเป็นของตน เพราะเป็นปมอิดิปัส มันจึงเป็นนิทานที่คงกระพันที่สุด เล่าแล้วเล่าอีก เล่ามาแต่โบราณ เป็นสากลของทุกชนเผ่าและชาติพันธุ์ จะทวีปไหนก็ตาม เหตุที่ชอบเพราะมันกระทบจิตใต้สำนึกของคนทุกคน

นิทานหรือคลิปบางเรื่อง แปลงแพะสามพี่น้องเป็นแพะพ่อแม่ลูกก็จะเห็นปมอิดิปัสชัดเจนมากขึ้น แต่ต้นฉบับดั้งเดิมของนอร์เวย์เป็นสามพี่น้อง มีชื่อเหมือนกันหมดคือ Gruff

นิทานเรื่องนี้ซับซ้อนลงไปถึงการแก่งแย่งชิงดีระหว่างพี่น้อง (sibling rivalry) กล่าวคือ บางส่วนของปมอิดิปัสสามารถถ่ายทอดจากพ่อมาสู่พี่ที่ใหญ่โตกว่า แข็งแรงกว่า และดุกว่า สมัยก่อนพ่อแม่มีลูก 6-12 คน ว่ากันว่าสตรีส่วนใหญ่มีประจำเดือนได้เพียงครั้งเดียวแล้วตั้งครรภ์ตลอด พี่ใหญ่จะทรงพลังและมีอำนาจเทียบเท่าบิดา สามารถปกครองและดูแลน้องๆ ได้สบาย

แต่บัลลังก์นั้นมีหนึ่งเดียว

เมื่อเป็นนิทานภาพหรือการ์ตูนสำหรับเด็กเล็ก แพะน้องๆ ถูกชูประเด็นว่าเจ้าปัญญา ไหวพริบเฉียบแหลม ล่อหลอกยักษ์ให้เผชิญพี่ใหญ่ถึงตาย ครั้นเป็นปมอิดิปัสเรื่องจะกลายเป็นอีกแบบหนึ่ง

แพะน้องเล็กต้องการยืมมือยักษ์ให้สังหารพี่กลาง “พี่กลางอ้วนกว่า กินพี่เหอะ”

พี่กลางต้องการยืมมือยักษ์ให้สังหารพี่ใหญ่ “พี่ใหญ่เนื้อเยอะ อิ่มอร่อยแน่ๆ”

แพะพี่ใหญ่คือตัวแรกที่ต้องเผชิญอสูรที่เรียกว่าพ่อมานานแล้ว เขามีความปรารถนาในจิตใต้สำนึกจะทำหน้าที่นี้อยู่ก่อนแล้ว คือสังหารบิดา บัดนี้ได้โอกาสเสียที มันใช้เขาแทงทะลุยักษ์แล้วบดขยี้ยักษ์แหลกเหลวเป็นชิ้นเล็กชิ้นน้อย

“ทั้งหมดที่เขียนมาเป็นความจริง” ลงชื่อ ซิกมันด์ ฟรอยด์

มีคำถามว่านิทานแพะสามตัวโหดขนาดนี้จะมีประโยชน์อะไร มีสิครับ จะได้รู้ไงว่าพี่โหด หัดเคารพเสียมั่ง

มีคำถามเสมอว่าพี่น้องทะเลาะกันทำอย่างไรดี พี่น้องทะเลาะกันเรามักใช้ time out คือแยกมุม เอาคนหนึ่งไปไว้มุมหนึ่งอีกคนหนึ่งไปไว้อีกมุมหนึ่ง บอกทั้งสองคนว่าหายโกรธค่อยออกมาเล่นกันต่อ ไม่ตัดสินความ เขาจะปรับตัวเข้าหากันเอง

เรื่องพี่น้องทะเลาะกัน ควรป้องกันมากกว่ารอให้เกิดเหตุ หลักทั่วไปคือพี่ได้ไอติมก้อนใหญ่กว่าเสมอ จะได้รู้ว่าใครใหญ่ตั้งแต่แรก ก็เกิดก่อนนี่นา

มีหลักอีกข้อคือทำให้พี่รู้สึกว่าตนเองเป็นเจ้าของน้องตั้งแต่แรก ดังนั้น เมื่อแรกตั้งครรภ์น้องก็บอกเขาได้ว่าน้องเป็นของพวกเรา ให้เขามีส่วนร่วมเมื่อแรกคลอด เช่น ใครมาเยี่ยมน้องต้องสวัสดีพี่ก่อนเสมอ จะให้ดีใครเอาของขวัญมาฝากน้องควรมีของมาฝากพี่ด้วย

ลองดู Godfather

มีหนังไม่กี่เรื่องที่ดีทัดเทียมหนังสือหรือดีกว่า หนึ่งในนั้นคือ Godfather ปี 1972 และ Godfather II ปี 1974 ไมเคิล คอร์เลโอเน่ รับบทโดย อัล ปาชิโน ไม่อยากเป็นเหมือนพ่อคือ วีโต คอร์เลโอเน่ เดอะก๊อดฟาเธอร์ หากอธิบายตามปมอิดิปัส เขารู้ว่าไม่มีทางเอาชนะพ่อได้

วิธีที่จะหลบเลี่ยงการถูกทำโทษ (ด้วยการตอน castration) คือกลายเป็นเหมือนพ่อ กลายเป็นพวกเดียวกันกับคนที่เราไม่มีวันเอาชนะได้ ไมเคิลกลายเป็นดอนคอร์เลโอเน่ในที่สุด และน่ากลัวกว่าพ่ออีก

คือกระบวนการก้าวผ่านปมอิดิปัสโดยไม่ต้องลงมือสังหารบิดากันจริงๆ

ดอนวีโต คอร์เลโอเน่ ผู้พ่อ ซึ่งรับบทโดย มาร์ลอน แบรนโด เป็นคนรักครอบครัวเป็นที่หนึ่ง เขาสอนลูกชายคนโต ซันนี่ เสมอว่าผู้ชายจะมีประโยชน์อะไรหากดูแลครอบครัวตัวเองไม่ได้

ซันนี่ตาย ยังเหลือคนกลาง เฟรโด้ เฟรโด้เป็นคนอ่อนแอ ไมเคิลส่งเขาไปลาสเวกัสให้มาเฟียที่นั่นดูแล เมื่อเฟรโด้ทำบางอย่างผิดพลาด ไมเคิลสั่งฆ่าพี่ชายคนกลางทิ้ง หากเชื่อจิตวิเคราะห์ไมเคิลตั้งใจส่งเฟรโด้ไปให้ยักษ์ลาสเวกัสฆ่าตั้งแต่แรกแล้ว ครั้นยักษ์ไม่ฆ่าก็รอเวลาที่เฟรโด้จะทำผิดพลาด เขาจะได้สั่งฆ่าอย่างชอบธรรม นี่คือปมอิดิปัสที่ถ่ายโอนมายังพี่น้อง

คุณพ่อคุณแม่หลายคนห่วงว่าหนังสือภาพสำหรับเด็กเล็กบางเรื่อง น่ากลัว โหดร้าย รุนแรง และบางที ตัวเอกเจ้าเล่ห์ ขี้โกง ไปจนถึงเป็นขโมย

นิทานสำหรับเด็กที่มีอายุยืนนาน คลาสสิก นิรันดร์กาล ทุกเรื่องรุนแรง สโนว์ไวต์ เจ้าหญิงนิทรา ซินเดอเรลลา พิน็อคคิโอ หนูน้อยหมวกแดง แม้แต่เจ้าหญิงเอลซ่าที่ใส่ชุดกันทั่วเมือง มีปมอิดิปัสซ่อนไว้ทุกเรื่อง แต่เมื่อมากับงานศิลปะ ไม่มีพิษภัยอะไร ช่วยพาลูกเราพบโลกแห่งความเป็นจริงอย่างเนียนๆ ช่วยปลดปล่อยเด็กๆ จากอำนาจของผู้ใหญ่คือพ่อแม่ วันละครั้งก่อนนอนก็ยังดี

แพะสามพี่น้องจะไปทุ่งหญ้าอุดมสมบูรณ์ ความหมายคือไปให้พ้นจากอกแม่ ระหว่างทางพบยักษ์ตัวใหญ่ที่เด็กๆ ไม่มีวันเอาชนะได้ในชีวิตจริง นั่นคือพ่อ

แต่ในนิทานพื้นบ้านนอร์เวย์เรื่องนี้พวกเขาเอาชนะได้

พบทุ่งหญ้าของตัวเอง และเป็นผู้ใหญ่เต็มตัว

ดีต่อพัฒนาการ