โลกหมุนเร็ว/เพ็ญศรี เผ่าเหลืองทอง [email protected]

ทักษะชีวิต

 

หลักธรรมในพุทธศาสนาสอนเรื่องกรรม

หมายถึงชาติที่แล้วเคยทำอะไรไว้ส่งผลให้เราเป็นอย่างที่เป็นทุกวันนี้

กรรมที่ทำไว้แต่ชาติปางก่อนซึ่งพิสูจน์ไม่ได้ทางวิทยาศาสตร์ หากแต่สามารถอธิบายได้ว่าทำไมคนเราเกิดมาไม่เท่ากัน บางคนสูงส่ง บางคนต่ำต้อย อะไรทำให้เกิดความแตกต่างถ้าไม่ใช่กรรม

กรรมบวกกับประสบการณ์ชีวิตหลังจากที่เราอุบัติขึ้นมาแล้วก็ทำให้คนแปรเปลี่ยนไปได้อีกครั้งและอีกหลายครั้ง

กรรมทำให้เด็กคนหนึ่งเกิดมาเป็นเด็กบ้านนอก

และกรรมก็ทำให้เด็กอีกคนเกิดมาเป็นเด็กในกรุง (ในประเทศกำลังพัฒนา)

ส่วนเด็กในประเทศที่พัฒนาแล้วก็เกิดมาอย่างนั้นเพราะกรรมอีกเช่นกัน

เด็กบ้านนอกไม่มีประสบการณ์ชีวิตเรื่องการนั่งส้วมชักโครกสมัยใหม่แบบที่มีปุ่มอิเล็กทรอนิกส์ชำระล้างได้สารพัดทุกส่วน เข้าไปใช้แล้วงง ทำอะไรไม่ถูก เมื่อไม่ถูกก็ปล่อยสิ่งสกปรกคาไว้อย่างนั้น เพราะไม่รู้วิธีที่จะกดปุ่มอะไรให้มันทำหน้าที่อะไร

เด็กในกรุงในประเทศกำลังพัฒนามีโอกาสได้เห็นและได้ใช้ส้วมอิเล็กทรอนิกส์แบบที่ว่านั้น ก็ทำให้ส้วมสะอาดและตัวเองสะอาดได้หลังจากที่ใช้เสร็จแล้ว

ส่วนเด็กในกรุงในประเทศพัฒนาแล้วเมื่อใช้ส้วมแบบที่ว่าก็เข้าใจคำว่าอิเล็กทรอนิกส์หมายถึงอะไร มีที่มาที่ไปอย่างไร และจะใช้อย่างถนอมไม่ให้เสียหายอย่างไร รวมทั้งคิดพัฒนาต่อยอดให้ใช้ประโยชน์ได้มากกว่าที่เป็นอยู่

ประสบการณ์ทำให้เกิดทักษะชีวิต

ถ้าหากให้เด็กบ้านนอกจากบ้านโคกที่ไหนสักแห่งได้ไปอยู่ในประเทศที่พัฒนาแล้ว เช่น เป็นบุตรบุญธรรมของพ่อ-แม่ที่ประเทศในทวีปยุโรปสักแห่ง เช่น เยอรมนี อยู่นานพอเขาก็จะมีประสบการณ์ที่เพิ่มทักษะชีวิตจนมีพื้นฐานการรับรู้และพัฒนาไปได้ใกล้เคียงกับเด็กที่กรรมส่งมาเกิดในประเทศเยอรมนี

 

เมื่อสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ผู้เขียนมีประสบการณ์ที่น่าสนใจจากการปรับปรุงห้องเช่าแห่งหนึ่ง

มาถึงตอนที่จะต้องประกอบอุปกรณ์ที่เป็นราวตากผ้าที่ซื้อมาจากผู้ผลิตที่เป็นผู้เชี่ยวชาญด้าน DIY (Do It Yourself)

มีหนุ่มอาสามาช่วย 2 คน

คนหนึ่งเป็นผู้เช่าบ้านของผู้เขียนจากประเทศฝรั่งเศส เคยทำบ้านเช่า airbnb มาก่อน

อีกคนเป็นหนุ่มไทยอดีตทหารผ่านศึกสามีของแม่บ้าน เป็นคนภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

หนุ่มไทยดูรูปจากโพยแล้วก็ไม่กล้าทำ ถอยฉาก หนุ่มฝรั่งเศสไม่ต้องดูโพย เห็นปุ๊บก็มองออกชิ้นไหนควรอยู่ตรงไหน ประกอบอย่างไร ก็ทำราวตากผ้าเสร็จขึ้นมา

ด้วยประสบการณ์ชีวิตที่ต่างกัน ทำให้คนหนึ่งได้งาน อีกคนไม่ได้งาน

ต่อมาหนุ่มฝรั่งเศสรับหน้าที่ติดโช้กประตู ยากง่ายแค่ไหนผู้เขียนก็ไม่รู้ เพราะถนัดแต่เขียนหนังสือ ไม่ประสางานช่าง เขาหายเงียบไปอยู่ 1 ชั่วโมง งานจึงเสร็จ แสดงว่าไม่ใช่งานง่าย

ส่วนหนุ่มไทยรับหน้าที่แก้ไขประตูอีกบานที่ตกหรือที่บวมก็ไม่ทราบได้ทำให้ปิดไม่ได้ เขาบอกว่าต้องถอดบานพับขยับใหม่ ก็ให้เขาทำไป เวลาผ่านไป 1 ชั่วโมงเหมือนกัน ก็แก้ไม่ได้ ยอมแพ้ไป

เผอิญหนุ่มฝรั่งเศสของตกใส่เท้าต้องพาไปโรงพยาบาลเสียก่อนจึงไม่ได้ลองแก้ประตู

ถ้าหากจะให้หนุ่มไทยมีทักษะชีวิตเพิ่มขึ้น เขาจะต้องหาทางเพิ่มประสบการณ์ให้ตัวเอง เช่น ไปฝึกงานกับช่างไม้ผู้มีประสบการณ์สูงกว่า

 

ผู้เขียนกำลังคิดว่าปัญหาของประเทศไทยคือการขาดทักษะของคน

ถ้าถามเอาเรื่องปัจจุบัน ทำไมหนุ่มฝรั่งจึงมีทักษะชีวิตมากกว่า ในที่นี้หมายถึงทักษะทางช่าง คำตอบคงจะเป็นเพราะเมืองนอกค่าแรงมันแพง เขาจึงต้องขวนขวายเรียนรู้

การขาดประสบการณ์ชีวิตของคนไทยส่วนใหญ่ทำให้การจัดการปัญหาบางอย่างไม่มีวันสำเร็จได้เลย ปัญหาที่ใหญ่หลวงปัญหาหนึ่งคือการจัดการขยะ

ผู้เขียนไม่ได้หมายถึงการจัดการปลายเหตุอย่างการสร้างโรงงานเผาขยะ หรือแปรรูปขยะ แต่หมายถึงการจัดการกับปัญหาพื้นฐาน เช่น การลดขยะ และแยกขยะ

เพราะนี่จะต้องเริ่มต้นจากที่บ้านของทุกคน หรือแม้แต่ขยะในที่สาธารณะซึ่งเกิดจากคนแต่ละคน

ลำพังการแยกขยะที่บ้านก็ยากแล้ว ยิ่งการทิ้งขยะในถังขยะสาธารณะที่ระบุว่า ขยะทั่วไป ขยะรีไซเคิล ยิ่งปั่นป่วนรวนเรเข้าไปใหญ่ เปิดดูในถังขยะที่มีป้ายเหล่านั้นเถิดค่ะ จะเห็นขยะอยู่ผิดที่ผิดทางไปหมด

ไม่พูดถึงนิสัยมักง่าย คือรู้แต่ไม่ทำ คนส่วนใหญ่ขาดประสบการณ์ว่าประโยชน์ของการแยกขยะคืออะไร ขยะสดจะไปจบที่ไหน และขยะรีไซเคิลจะไปจบที่ไหน

หากการบริหารจัดการปลายทางของกรุงเทพมหานคร (กทม.) หรือเทศบาลแต่ละจังหวัดดีแล้วไซร้ ขยะสดน่าจะไปจบที่หนึ่งที่มีการฝังกลบ และขยะรีไซเคิลเดินทางต่อไปยังโรงงานรีไซเคิล

ผู้เขียนคิดว่าขยะคือปัญหาใหญ่ของประเทศและสมควรจะมีการสอนเรื่องการสร้างขยะ และแยกขยะทั้งที่บ้านและที่โรงเรียน เพื่อปลูกฝังให้ช่วยกันแก้ปัญหาขยะต่อไปในอนาคต เพื่อลดปัญหาสิ่งแวดล้อม

อย่าลืมว่าปัญหาสิ่งแวดล้อมเป็นเรื่องวิกฤตระดับต้นๆ ของสังคม

การสร้างทักษะชีวิตเรื่องขยะเป็นเรื่องละเอียดอ่อน แต่ถ้าทำได้เมืองไทยจะหมดปัญหาขยะ และจะได้ประโยชน์จากขยะด้วยซ้ำ คือนำไปใช้ต่อได้ ขยะอินทรีย์ทำปุ๋ย ขยะรีไซเคิลก็ผลิตเป็นผลิตภัณฑ์ต่างๆ

เพื่อให้เข้ากับบรรยากาศการเมืองในขณะนี้ก็ขอโยงเข้าหาการเลือกตั้งสักหน่อย

ปัญหาขยะเป็นเรื่องของทักษะชีวิตอย่างไม่ต้องสงสัย พรรคการเมืองไหนก็ตามที่เน้นเรื่องการสร้างทักษะชีวิต สร้างความเข้มแข็งของประสบการณ์และการรับรู้ นับเป็นการสร้างคน ซึ่งสำคัญลำดับแรกในความคิดผู้เขียน คือพรรคการเมืองที่น่าเลือก มีหรือเปล่าก็ยังไม่แน่ใจ

 

ในสังคมที่คนเท่าเทียมกัน การเข้าถึงประสบการณ์ต่างๆ ทำได้ง่ายกว่าสังคมที่มีความเหลื่อมล้ำ เมื่อคนมีประสบการณ์ที่ดี มีทักษะชีวิตที่ดี นั่นหมายความว่ามีความสามารถในการงานอาชีพ และมีสำนึกในผลกระทบต่างๆ ในสังคม ไม่ว่าจะเป็นเรื่องสิ่งแวดล้อม สำนึกในสิทธิและหน้าที่

การแจกเงินสวัสดิการต่างๆ จะดีก็ต่อเมื่อผู้รับเข้าใจว่าเขาได้รับมันเพราะมันเป็นสิทธิที่จะได้รับเนื่องจากมันมาจากภาษีอากรของเราเอง ไม่ใช่ได้รับแบบการรับทาน

เหลืออีกไม่กี่วันจะเลือกตั้ง การเลือกตั้งครั้งนี้ตื่นตัวกันมาก ผลของมันจึงเป็นเรื่องที่ต้องรอคอยด้วยความตื่นเต้ลล์กว่าทุกๆ คราว