หลังเลนส์ในดงลึก/ปริญญากร วรวรรณ

‘พะวา’

ชายหนุ่มอายุ 20 ต้นๆ สวมใส่ชุดลายพรางป่าไม้ ผู้กำลังพูดคุยอยู่กับยิ่งบุญ เพื่อนร่วมทางของผม มีชื่อว่า พะวา

มาจากบ้านนุเซโป้ ที่อยู่ห่างจากเมืองอุ้มผางราว 30 กิโลเมตร

เขาเข้ามาทำงานในป่าทุ่งใหญ่นเรศวรด้านตะวันออกเกือบสองปีแล้ว

พะวา มีชื่อไทยไพเราะว่า พงศกร และเหมือนกับชายหนุ่มที่มีภูมิลำเนาแถบนี้คนอื่นๆ คือ ได้รับยกเว้นการเกนฑ์ทหาร และเป็นชายหนุ่มเชื้อชาติกะเหรี่ยง สัญชาติไทย ซึ่งเป็น “ชนกลุ่มใหญ่” ของเจ้าหน้าที่ในป่าทุ่งใหญ่

“เรื่องความรัก เอาไว้ข้างหลังครับ เอาเรื่องงานไว้ข้างหน้า”

ผมมองกระจกหลังเห็นสีหน้าจริงจัง

เขาพูดภาษาไทยชัดเจน ตัวกล้ำ ร.เรือ ล.ลิง ชัด

เรียนหนังสือจบ ม.3 โรงเรียนนุเซโป้

พะวาตอบคำถามยิ่งบุญ ที่ถามอย่างชวนคุยขณะเรากำลังเดินทางไปยังหนองน้ำที่เราทำซุ้มบังไพรไว้

ยิ่งบุญถามเขาว่า “มีแฟนหรือยัง”

คำตอบของเขา ทำให้ผมตั้งใจฟังสิ่งที่เขาพูด เพราะส่วนใหญ่แถวนี้ชายหนุ่มวัยนี้มักมีครอบครัว มีลูก และเมียมักเป็นแม่ม่าย หรืออายุมากกว่า

“เรายังไม่มีอะไรเลย มีสาวที่ชอบครับ แต่ขอทำงานก่อน” พะวาพูดต่อ

“อยากเป็นแบบพี่อุไรด้วยครับ” เขาพูดถึงอุไร ผู้ชายจากบ้านยูไนท์ ซึ่งทุกคนในป่าทุ่งใหญ่ยอมรับว่าเป็นหัวหน้าชุดลาดตระเวนที่ “แกร่ง” มากคนหนึ่ง

อุไรเพิ่งกลับจากการอบรมการใช้โปรแกรมใหม่ในจีพีเอส

“เราบันทึกข้อมูลลงจีพีเอสได้เลยครับ ไม่ต้องจดลงกระดาษข้อมูลอย่างเดิม อีกหน่อยถ้าทางเขตปรับปรุงระบบสัญญาณอินเตอร์เน็ตได้หมด พอกลับถึงหน่วยก็ส่งข้อมูลให้เขตวิเคราะห์ได้เลยครับ ไม่ต้องรอให้เราเดินทางเอาไปส่ง”

อุไรเล่าให้ฟังถึงการอบรมล่าสุดของเขาที่สำนักงานเขตห้วยขาแข้ง

ถึงวันที่การล่าสัตว์พัฒนาไปไกล มีโครงข่ายโยงใยซับซ้อนใหญ่โต ทุกคนรู้ดีว่า ขบวนการค้าสัตว์ป่า รวมทั้งชิ้นส่วนอวัยวะต่างๆ ก้าวหน้า มีมูลค่าสูงพอๆ กับการค้าอาวุธสงครามและยาเสพติด

การทำงานดูแลป้องกันสัตว์ป่า ก็พัฒนาขึ้นมากเช่นกัน

 

เราเดินทางถึงบริเวณหนองน้ำ จากทางรถ เราเดินต่ออีกหนึ่งกิโลเมตร

ซุ้มบังไพร อยู่บนต้นไม้สูงจากพื้นราว 15 เมตร

เดือนก่อน เราพบช้างกว่า 20 ตัวลงมาเล่นน้ำในหนองตอนพลบค่ำ

“เก็บลงมานะครับ” พะวาถาม

“จอมู่โคว้หว่า ไม่ต้องขึ้นหรอก ผมขึ้นเอง” แม้ว่าจะเข้ามาใหม่ แต่เขาเรียกผมเหมือนอย่างที่คนอื่นๆ เรียก ผมก็เรียกเขาว่าพะวา ไม่ได้เรียกพงศกร

จอมู่โคว้หว่า หมายถึง พี่ฟ้าขาว

พะวาปีนขึ้นต้นไม้อย่างคล่องแคล่ว ผมกับยิ่งบุญจะเอาซุ้มบังไพรไปใช้ในป่าแห่งอื่น เราจะใช้เวลาหลายเดือนที่นั่น

ขณะเก็บซุ้ม พะวาฮัมเพลงเบาๆ ท่าทางมีความสุข

อีกหนึ่งเดือน เขาจะเข้ารับฝึกอบรมการลาดตระเวนเชิงคุณภาพ

ครูฝึกซึ่งเป็นตำรวจพลร่มจะมาฝึกระเบียบ รวมถึงการใช้อาวุธและวิธีหาข่าว

พี่ๆ จากสมาคมอนุรักษ์สัตว์ป่า จะมาฝึกทักษะ วิธีใช้เครื่องมือจีพีเอส อ่านแผนที่ การสำรวจหาปัจจัยคุกคามและร่องรอยสัตว์ป่า

 

เราเดินทางต่อ ตรงช่องเขาที่สัตว์ป่าใช้เป็นด่าน เราติดตั้งกล้องดักถ่ายภาพไว้

“วันนี้เราจะโหลดการ์ด และเปลี่ยนถ่าน” ยิ่งบุญบอกขณะเสียบการ์ดเข้าคอมพิวเตอร์ พะวาแววตาเป็นประกาย

“โห ช้างเยอะเลยครับ” พะวาตื่นเต้นกับภาพที่เห็น

ฝูงช้างเดินผ่านช่องเขาแคบๆ มีหลายวัย ตัวเล็กโดนตัวโตดัน เพราะเดินช้า ตัวโตสุดตามมาห่างๆ

“นั่นเสือลายเมฆ แมวดาวด้วย”

กล้องดักถ่าย ช่วยให้การได้ภาพสัตว์ป่าง่ายขึ้น และทำให้รู้ว่าที่นี่เป็นแหล่งอาศัยอันเหมาะสมของพวกมัน

 

“จอแอ้ผ่อ ย้ายไปอยู่หน่วยช่องแป๊ะแล้วนะครับ  ส่วนมอเตหน่วยก็ออกไปช่วยเมียทำนาที่บ้านแล้ว”

พะวาพูดถึงจอแอ้ผ่อ หรือพิชิต และมอเตหน่วย ที่สนิทสนมกับผม

“เขาบ่นๆ ว่า จอมู่โคว้หว่า ไม่เข้าไปหาบ้าง”

ผมยิ้มรับ เป็นความจริง เพราะผมใช้เวลาอยู่กับชุดม้าศึกค่อนข้างมาก และในระยะทาง 60 กิโลเมตร ช่วงฤดูฝน เข้าไปแล้วจึงไม่ออกไปที่อื่นๆ

 

จากที่นั่น ผมกับยิ่งบุญเดินทางไปอีกป่า ใช้เวลาอยู่กับการเฝ้ารอ

และเป็นอีกครั้งที่ผมได้รับโอกาสให้อยู่ร่วมในช่วงเวลาที่หมาไนฝูงหนึ่งทำงาน

พวกมันล่ากวางตัวเมียโตเต็มวัยตัวหนึ่ง อีกครั้งที่ผมได้เห็นความมีประสิทธิภาพของนักล่าอย่างหมาไน

เจ้าตัวที่วิ่งไล่และกระโดดงับคอกวาง ล้มกวางลงได้ เป็นหมาไนตัวเล็กๆ ขนสีแดงเข้ม ท่าทางยังเป็นหมาไนที่เพิ่งฝึกฝนการทำงาน

หลังล้มกวางได้ มันวิ่งมาทำหน้าที่เฝ้ายาม จ้องมาทางผมซึ่งอยู่ในซุ้มบังไพร

ลำดับชั้นในฝูงคงยังไม่สูงนักหรอก

มันนอนหมอบ จ้องมาทางผม แววตามุ่งมั่น

ความเอาจริงของมัน ผมเชื่อว่า อีกไม่นาน มันจะได้เลื่อนสถานะ และได้กินลูกนัยน์ตาหรือไส้เหยื่อ

 

ในป่ามีชายหนุ่มอย่างพะวาอีกมาก

พวกเขาสอนให้ผมรู้ว่า ทำหน้าที่ของตัวเองให้ดี สำคัญ

เช่นเดียวกับที่หมาไนตัวหนึ่งทำให้ดู

และ “หน้าที่” นี้ ทำให้เห็นชัดเจนว่า

ชีวิตในป่า มีความหวัง…