โดยผิวเผิน หนาวนี้ แขวงคำม่วน แขวงตอนกลางสาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ยังคงเป็นแขวงคำม่วนที่เปี่ยมเสน่ห์ สายหมอกกลางลมหนาวบนภูหินปูนยิ่งขับเน้นธรรมชาติให้งดงามชวนหลงใหล

ใครจะรู้ว่าในใจคนชนบทที่ย่ำเท้าไปตามถนนดินแดงริมผืนนา จะเครียดเคร่งยิ่งกว่าครั้งไหนๆ ที่ผ่านมา

เคน สับลองมา หัวหน้าหมู่บ้านวังหัวปาที่ทำหน้าที่มาต่อเนื่องนานกว่าสามสิบปี ยืนยันว่า ทุกคนในหมู่บ้านนี้ใช่ว่าจะไม่คุ้นเคยกับน้ำท่วม น้ำหลาก ตรงกันข้าม น้ำหลากท่วมนาในหน้าน้ำ ถือเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตที่นี่ด้วยซ้ำไป

ปัญหาก็คือ น้ำในปีนี้มากมายและยาวนานผิดปกติ “สิ่งที่พวกเราพานพบในปีหลังๆ มานี้ หนักหนาแบบที่ไม่เคยพบกันมาก่อนในชีวิต” เขาย้ำ

พายุโซนร้อน อานุภาพรุนแรง 2 ลูก หนึ่งคือ เซินติญ อีกหนึ่งคือ เบบินคา ถล่มพื้นที่ส่วนใหญ่ของแขวงคำม่วนเมื่อปลายกรกฎาคมและสิงหาคม ปี 2018 ที่ผ่านมา ทิ้งริ้วรอยเสียหายจากความเกรี้ยวกราดเอาไว้ชัดเจนยิ่ง

“ทั่วพื้นที่นี้ แม้แต่ถนนที่เรายืนกันอยู่นี่ จมอยู่ใต้น้ำนานกว่า 2 เดือนเต็มๆ” เคนบอก

ถึงเขาไม่บอกต่อก็คงคาดหมายกันได้ว่า นาข้าวที่เคยเขียวชอุ่มเมื่อจมน้ำนานขนาดนั้น ผลลงเอยคืออย่างไร

“ไอ้ที่เคยเก็บได้เกี่ยวได้ ถูกทำลายเสียหายไปหมด”

 

ที่สูญหายไปกับน้ำท่วมใหญ่ครั้งนั้นพร้อมกับไร่นา ก็คือรายได้ยังชีพของคนเรือนหมื่น นับเฉพาะที่คำม่วนแขวงเดียวเท่านั้น

วังหัวปา มีชาวนาอยู่ 519 ครัวเรือน หลายคนถูกสถานการณ์บีบให้ต้องระเห็จออกไปรับจ้างชั่วคราวตามเรือกสวนไร่นาในแขวงในเมืองใกล้เคียง

บางคน เช่น ยอด จำต้องอาศัยออกเรือจับปลา สำหรับหาเลี้ยงลูกๆ 3 คนที่บ้าน แต่ก็ยอมรับเช่นกันว่า น้ำหลากท่วมรุนแรงต่อเนื่องกัน 2-3 ปีหลังมานี้ ทำให้แม้แต่ปลาในน้ำยังหดหาย จับได้ไม่มากเท่าที่เคยได้

ครอบครัวของดำ คำประดิด เป็นครอบครัวใหญ่ สมาชิกมากถึง 10 คน ยิ่งลำบากหนักขึ้นเมื่อต้องเสียข้าวทั้งหมดไปกับน้ำท่วมปีนี้ อาศัยรับจ้างทำนาให้เครือญาติกันแลกเงินแลกข้าว แล้วใช้เงินกู้เป็นทุนรอนสำหรับการทำนารอบใหม่

พวกเขาก็เป็นเช่นเดียวกับสุกทิดา ชาวบ้านจากหมู่บ้านหินบูนไต ไม่เข้าใจกระจ่างนัก ว่าเพราะอะไร น้ำถึงได้ท่วมหนักและนานมากขึ้นมากในระยะหลังมานี้

รู้กันแต่ว่า ไม่เพียงเจ้าของนาเท่านั้นที่ได้รับผลกระทบโดยตรง แม้แต่พ่อค้าแม่ขายยังได้รับผลสะเทือนทางอ้อมตามไปด้วย

 

“อํามะลา” แม่บ้านเจ้าของร้านชำที่บ้านหนองบกยอมรับว่า ในเมื่อทุกคนไม่มีเงิน แน่นอน ลูกค้าของตนย่อมลดน้อยลงตามไปด้วย

“นี” ขายอาหารอยู่ที่บ้านหินบูนไต บอกว่าทุกอย่างขาดแคลนไปหมด สุดท้ายอาหารในเมนูวันนี้ หลงเหลือแค่ก๋วยเตี๋ยวเพียงอย่างเดียวเท่านั้น

“คนในหมู่บ้านหลายคนต้องเดินทางไกลไปหาของกินจำเป็นอย่างเช่นข้าวถึงต่างเมือง เพราะที่นี่แพงมาก ที่ร้านเองต้องไปหาซื้อถึงโน่น เมืองท่าแขก” เธอว่า

การไปหาซื้อข้าวของไกลๆ พูดง่ายกว่าทำมากในคำม่วน ถนนหนทางลูกรังทั้งหลาย ปกติก็ย่ำแย่อยู่แล้ว ยิ่งเจอน้ำท่วม น้ำหลากยิ่งไปกันใหญ่ ที่เคยไปมาได้กลับกลายเป็นยากลำบากขึ้น ที่เคยลำบากกลายเป็นผ่านไม่ได้ไปแล้ว

 

ลั่นทม พยาบาลประจำโรงพยาบาลอำเภอหนองบกยืนยันว่า หลังน้ำลด ไม่ได้มีโรคระบาดร้ายแรงที่แขวงคำม่วนนี้ แต่มีแม่ท้องแก่ใกล้คลอด 2 รายเสียลูกไป เพราะใช้เวลาเดินทางนานเกินไปกว่าจะมาถึงมือหมอ

กระนั้น หนุ่มคำเฟือง ก็ยังมองโลกในแง่ดีประสาคนลาวทั่วไป ไม่มีปัญหาหรอก เขายืนยัน ไม่มีอาหารก็เข้าป่า ลงน้ำหาปลา ปลาหมด กบ เขียด ทากก็ยังมี

ดูเหมือนว่า หนาวนี้ที่คำม่วนจะหนาวหนักกว่าที่เคยเสียแล้ว