หลังเลนส์ในดงลึก / ปริญญากร วรวรรณ

 

‘หาย’

 

มันเป็นเวลาสายๆ ของวันที่มีสภาพอากาศแจ่มใส

สายฝนซึ่งตกพรำๆ มาตลอดคืน ขาดเม็ดไปเมื่อตอนใกล้รุ่ง ทิวเขามีสายหมอกปกคลุม รวมทั้งเหนือหุบที่เป็นป่าเบญจพรรณแน่นทึบ ความชื้นจากเรือนยอด ลอยขึ้นเป็นไอ

แสงอาทิตย์อ่อนละมุน

ผู้ชาย 3 คนยืนอยู่บนสันเขา ที่ระดับความสูง 960 เมตรจากระดับน้ำทะเล

ทุกคนมีสัมภาระ เป้ใบโตสะพายบนหลัง เมื่อคืนพวกเขานอนในหุบ หลังจากเก็บแคมป์ ไต่ขึ้นสันเขาตั้งแต่เช้ามืด

เป็นวันที่ 4 ที่ผมตามอ่อนสาและถาวรออกจากสถานีวิจัยสัตว์ป่า เพื่อติดตามหาเสือโคร่งตัวที่มีเครื่องส่งสัญญาณวิทยุติดอยู่กับปลอกคอ สัญญาณของมันหายไป รับไม่ได้ร่วมสัปดาห์

ปลอกคออาจหลุด วิทยุเสีย มันเข้าไปอยู่ในจุดอับ หรือเกิดเหตุอะไร เราไม่รู้หรอก

ในฐานะผู้ช่วยนักวิจัย อ่อนสาและถาวรทำงานนี้มาหลายปี ส่วนผมอยู่กับพวกเขามากว่า 2 ปีแล้ว

อ่อนสายกเสาอากาศขึ้นชูเหนือหัว หมุนตัวไปรอบๆ

“ไม่มีวี่แววเลย” เขาโคลงหัว

ถึงแม้ว่าเครื่องรับส่งวิทยุจะเป็นระบบผ่านดาวเทียม แต่หากเสืออยู่ในบริเวณที่เป็นแนวหิน โพรงถ้ำ ป่ารกทึบ การรับ-ส่งสัญญาณก็มีปัญหา

ผมนั่งลง หลังพิงเป้ อ่อนสายังพยายามหามุม

ถาวรหยิบโทรศัพท์ขึ้นมาเปิด

“เผื่อมีสัญญาณครับ” เขายิ้มๆ

“คิดถึงลูกมาหลายวันแล้ว”

ถึงวันนี้ บนยอดเขาในป่า หลายจุดใช้โทรศัพท์ได้

“ไม่มีครับ” เขาพูด และหยิบกระป๋องยาเส้นตราแมวดำขึ้นมาม้วนกับกระดาษ จุดพ่นควันโขมง อ่อนสาเอียงหน้าหลบ

“เอาไงดี” อ่อนสาหารือ หลังวางเสาอากาศในมือลง

“คงต้องขึ้นไปบนยอดโน้นแล้วล่ะพี่” ถาวรหมายถึงยอดเขาสูงเบื้องหน้า ที่สายหมอกปกคลุม

 

ถาวรเปิดจีพีเอสตรวจสอบเส้นทาง

คนทำงานในป่าวันนี้ ทุกคนไม่ว่าจะเป็นผู้ช่วย นักวิจัย และชุดลาดตระเวน ต่างล้วนมีทักษะในการใช้เครื่องมือ แผนที่ เข็มทิศ และการสำรวจหาร่องรอยสัตว์ป่า รวมทั้งร่องรอยอันเป็นปัจจัยคุกคาม

พวกเขาได้รับการฝึกฝน อบรมอย่างต่อเนื่อง

ขณะลาดตระเวน พวกเขารู้ดีว่าการค้นหาร่องรอยคนที่ลักลอบเข้ามาล่าสัตว์จำเป็น อีกทั้งเข้าใจด้วยว่า ทำไมต้องมีสัตว์ป่า ทำไมต้องปกป้อง ดูแลชีวิตและแหล่งอาศัยของพวกมัน เข้าใจบทบาทของสัตว์ป่าเป็นอย่างดี

พวกเขาได้รับการอบรมให้รู้ถึงปัญหาที่สัตว์ป่ากำลังเผชิญ ตั้งแต่สภาพภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง ขาดแคลนพื้นที่ ถูกรบกวนจากสัตว์เลี้ยง สิ่งต่างๆ เกี่ยวข้องกันอย่างไร

ความสำคัญของสัตว์ป่าที่มีต่อการรักษาโครงสร้างของป่า โดยการแพร่กระจายเมล็ดพันธุ์ ช่วยผสมพันธุ์พืช และควบคุมปริมาณสัตว์

ข้อมูลต่างๆ เหล่านี้ได้มาจากการศึกษาวิจัย เฝ้าดูมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน

 

สัตว์ในป่าไม่เคยวางใจคน

นี่คือความจริงที่คนทำงานในป่ายอมรับ

ความจริงข้อนี้คือความยากลำบากในการทำงานกับสัตว์ป่า พวกมันตื่นหนีแม้เพียงได้กลิ่นคน

สิ่งซึ่งทำได้คือ ใช้เวลา อดทน รอคอย ทำตัวกลมกลืนกับสภาพแวดล้อมจนสัตว์ป่าไม่ระแวงเพื่อจะได้เห็นว่าพวกมันดำเนินชีวิตไปอย่างไร

ทุกคนยึดถือกฎข้อหนึ่งอย่างเคร่งครัด

คือ สัตว์ป่าต้องมาก่อนเสมอ การรบกวนพวกมันเกินความจำเป็น ต้องหลีกเลี่ยง

โลกเดินทางมาไกล มีเครื่องมือและอุปกรณ์ต่างๆ มากมายช่วยให้เราศึกษาเรียนรู้ทำความรู้จักสัตว์ป่าได้ผลมากขึ้น

เป็นเวลาที่คนและสัตว์ป่าต้องเรียนรู้การอยู่ร่วมกัน มีข้อมูลมากมายชี้ให้เห็นว่า การคุกคามพื้นที่อาศัยสัตว์ป่า ทำให้พวกมันเดือดร้อน ตกอยู่ในสภาวะใกล้สูญพันธุ์ บางสายพันธุ์สูญพันธุ์ไปแล้ว

และเหตุนี้ มีผลต่อสภาพของโลกที่เราอาศัยอยู่ร่วมกันอย่างไร

 

ท้องฟ้าเริ่มกลับมาขมุกขมัว ฟ้าใสๆ มีอยู่ไม่นาน

ผู้ชาย 3 คนกับเป้ใบโต มุ่งหน้าขึ้นเขา

สายฝนทำให้ด่าน ซึ่งพาขึ้นสันเขาลื่นไถล

เราเหลือระยะทางอีกไม่น้อยจึงจะถึงสันเขา ที่อยู่บนความสูง 1,110 เมตร

บนนั้น พวกเขาหวังว่าจะรับสัญญาณ และรู้ว่าเสืออยู่บริเวณใด

พวกเขาหวังว่าจะรับสัญญาณได้

เพราะรู้ดีว่า หากเสือตัวหนึ่ง “หาย” ไปจากป่า

วันหนึ่ง โลกที่เราอาศัยอยู่ร่วมกันนี้ จะพบกับสภาพอย่างไร

 

แต่ก่อนจะถึงวันนั้น

คงต้องยอมรับความจริงอีกข้อหนึ่งเช่นกันว่า เรากำลังอยู่ในโลกที่ความขัดแย้งระหว่างคนกับสัตว์ป่าทวีความรุนแรงมากขึ้น

ในสวน, ในไร่, บนถนน

มีซากสัตว์ป่าไร้ชีวิต

พวกมันตายเพราะโดนข้อหาบุกรุกพื้นที่ซึ่งเป็นของคนไปแล้ว

“ซาก” บอกให้รู้ว่า

พวกมันก็แค่พยายามเอาตัวรอด ในโลกที่คนทำให้เปลี่ยนไป