กับชื่อลำโพงและชื่อรุ่นที่จ่าหัวเอาไว้นั้น นับเป็นหนึ่งในลำโพงที่มีตำนานอยู่ในยุทธจักรเครื่องเสียงมาอย่างยาวนาน ด้วยนับแต่แรกที่เริ่มปรากฏออกสู่ตลาดในเชิงพาณิชย์มาเกือบครึ่งศตวรรษ จนถึงวันนี้ลำโพงรุ่นนี้ยังมีการผลิตออกมาจำหน่ายแทบจะตลอดเวลา และที่น่าทึ่งก็คือ มิได้มาจากแหล่งผลิตเดียวกัน หากแต่ถูกผลิตออกมาวางขายภายใต้ชื่อแบรนด์ต่างๆ มากมาย

เที่ยวนี้ที่ได้นำลำโพงตระกูลนี้มาพูดถึง ก็เนื่องเพราะสองเดือนก่อนน้องนุ่งได้อุ้มลำโพงรุ่นนี้ (ที่น่าจะเป็นการผลิตครั้งล่าสุด) มาให้ถึงประตูห้อง

พร้อมกับออกปากให้ช่วยฟังดูหน่อยว่าสุ้มเสียงเป็นอย่างไร

เห็นชื่อเห็นแบรนด์แล้ว พอจะคุ้นๆ อยู่ ยิ่งใครเป็นนักเล่นประเภทที่ชอบลงมือทำเครื่อง ทำลำโพงด้วยตัวเองแบบนัก DIY : Do It Yourself ด้วยแล้ว เชื่อว่าจะยิ่งคุ้นกับชื่อ Falcon Acoustics เป็นพิเศษ

เพราะนี่คือค่ายที่ได้ชื่อว่าเป็นผู้จำหน่ายอุปกรณ์ ชิ้นส่วน สำหรับนำไปใช้ประกอบตู้เป็นลำโพงแบบต่างๆ รายใหญ่ ที่มีชื่อเสียงมานานกว่าสี่ทศวรรษ

โดยเฉพาะในสหราชอาณาจักรนั้น ค่ายนี้คือผู้ส่งออกชุดตัวขับเสียงหรือ Driver รายใหญ่สุดครับ

แต่ก่อนจะไปถึงลำโพงรุ่นที่ว่านั้น ขอย้อนความไปถึง BBC Monitor Speaker สักเล็กน้อย

จำได้ว่าเมื่อหลายปีก่อน ผมได้เคยนำมาเล่าสู่กันฟังที่ตรงนี้แบบบังเอิญไปหนหนึ่ง ด้วยหนนั้นพูดถึงเครื่องเสียงชุดหนึ่งในบ้านแฟนานุแฟนคอลัมน์นี้ซึ่งอยู่ที่เยอรมนี คุยไปคุยมาปรากฏว่ามีหลุดปากไปพาดพิงลำโพงมอนิเตอร์ของ BBC รุ่นนี้เข้า ก็เลยมีหลังไมค์กันมาถามถึงพอประมาณ

ซึ่งในความหลากหลายของคำถามนั้นมีคำถามหนึ่งที่ส่วนใหญ่จะถามทำนองฉงน ว่า BBC : The British Broadcasting Corporation นั้น มีทำลำโพงเป็นการเฉพาะด้วยหรือ

ก็เลยทำให้ได้นำเรื่องลำโพงรุ่นนี้มาเล่าสู่กันฟัง และเพื่อเป็นการถวิลหลังเผื่อจะมีใครเลือนไปบ้างแล้ว หรือมีอีกหลายๆ ท่าน ที่ไม่เคยทราบเรื่องนี้มาก่อน ก็จะขอนำมาเล่าถึงที่มาที่ไปของลำโพงรุ่นนี้กันอีกสักหน ด้วยเป็นเรื่องที่ใครสนใจเรื่องเครื่องเสียง และการเล่นเครื่องเสียง น่าจะรู้และควรจำชื่อรุ่นของลำโพงนี้เอาไว้ครับ

เพราะเชื่อว่าในอนาคตจะต้องมีผู้ผลิตออกมาจำหน่ายอีกเป็นแน่แท้

อีกทั้งยังเชื่อเป็นการส่วนตัวว่าลำโพงรุ่นนี้ยังต้องเป็นตำนานของวงการที่จะมีการเขียนบันทึกไว้ต่อไปแบบไม่มีที่สิ้นสุดอย่างแน่นอน

เป็นลำโพงที่หากจะเรียกขานกันอย่างถูกต้องก็ต้องเอ่ยว่า BBC LS3/5a Monitor ครับ

แต่ที่นักเล่นส่วนใหญ่หลายๆ คนชอบเรียกกันสั้นๆ แบบรู้กันเพียงแค่คำ LS3/5a เท่านั้นเอง

LS3/5a กล่าวได้ว่าเป็นหนึ่งในตำนานของลำโพงอันเป็นที่เสาะหาของนักเล่นตั้งแต่รุ่นแรกๆ ที่ออกสู่ตลาดนับแต่ช่วงต้นๆ ของทศวรรษที่ 70s และมีการผลิตมาอย่างต่อเนื่อง เป็นการผลิตทั้งอย่างเป็นทางการและไม่เป็นทางการ รวมถึงที่เป็นทางการแบบปกติ โดยยึดถือแนวทางดั้งเดิมอย่างเคร่งครัด และที่เป็นทางการแบบไม่ปกติ เพราะบอกชัดๆ ว่ามีการปรับปรุงให้ผิดไปจากเดิมบ้าง เพื่อให้ได้คุณภาพเสียงที่ดีขึ้น รวมไปถึงประเภทสุดท้ายคือที่ผลิตออกมาอย่างไม่เป็นทางการแบบไม่ปกติ เพราะบอกกันตรงๆ เลยว่าเป็นการทำเทียมเลียนแบบ เสมือนการ Cloning นั่นเอง

LS3/5a มีพัฒนาการต่อมาจาก Model LS3/5 ซึ่ง BBCได้กำหนดคุณสมบัติขึ้นมาเพื่อนำไปใช้งานนอกสถานที่ ในบริเวณซึ่งมีพื้นที่ค่อนข้างจำกัด อย่างในรถถ่ายทอดสดนอกห้องกระจายเสียงที่เรามักจะได้ยินด้วยความคุ้นหูว่า “รถโอบี” ซึ่งย่อมาจากคำเต็มๆ ของฝรั่งว่า Outside Broadcast Vehicle ครับ

ด้วยความเป็นสถานีวิทยุกระจายเสียง และแพร่ภาพ อันเป็นหน้าเป็นตาของเกาะบริเตนใหญ่ รวมไปถึงการเป็นสถานีข่าวสารระดับแถวหน้าของโลกและมีเครือข่ายอันกว้างขวาง ทำให้ BBC ต้องมีข้อกำหนดสำหรับข้าวของเครื่องใช้ตลอดจนอุปกรณ์ต่างๆ ภายในห้องส่งที่เข้มงวดมาก

รวมไปถึงลำโพงด้วย

โดยในส่วนของลำโพงนั้นได้แบ่งออกเป็นข้อกำหนดตามมาตรฐานการใช้งานใหญ่ๆ สองประเภทด้วยกันคือ ประเภทที่ใช้นอกสถานที่ รวมไปถึงในสถานีประจำท้องถิ่น

และประเภทที่ใช้ในสตูดิโอ ซึ่งลำโพงในสตูดิโอเองก็มีข้อกำหนดแยกย่อยออกไปอีกมากมาย

กล่าวสำหรับ LS3/5a ที่มีการพัฒนามาจาก Model LS3/5 นั้น ก็เนื่องเพราะความที่ Model LS3/5 ไม่สามารถให้เสียงเบสหรือเสียงในย่านความถี่ต่ำออกมาได้อย่างเป็นธรรมชาติ โดยในเวลานั้น Model LS3/5 ใช้ชุดไดรเวอร์ของ KEF คือ KEF B110 วูฟเฟอร์ขนาด 110 มิลลิเมตร ขึ้นรูปกรวยแบบ Cone ด้วยวัสดุ Bextrene และใช้ทวีตเตอร์ KEF T27 ขนาด 27 มิลลิเมตร ที่ขึ้นรูปแบบ Dome ด้วยวัสดุ Mylar ต่อเมื่อมาเป็น LS3/5a ที่นอกจากเปลี่ยนชุดไดรเวอร์แล้ว ยังกำหนดตัวครอสส์โอเวอร์ เน็ตเวิร์กด้วย โดยวูฟเฟอร์นั้นเป็น KEF B110/SP1228 ซึ่งมีขนาดใหญ่ขึ้นเป็น 125 มิลลิเมตร ใช้วัสดุและการขึ้นรูปเป็นแบบเดิม ในขณะที่ทวีตเตอร์เปลี่ยนเป็น KEF T27/SP1032 ซึ่งมีขนาดเล็กลงเหลือเพียง 19 มิลลิเมตร โดยยังใช้วัสดุและการขึ้นรูปแบบเดิมเช่นกัน ส่วนครอสส์โอเวอร์ เน็ตเวิร์กนั้นใช้ KEF SP2128 (FL6/38)

ในยุคนั้น KEF หรือ Kent Engineering & Foundry ซึ่งก่อตั้งโดย Reymond Cooke เมื่อปี ค.ศ.1961 เป็นบริษัทที่มีชื่อเสียงมากทางด้านศาสตร์และศิลปะในการออกแบบตัวขับเสียง หรือชุดไดรเวอร์สำหรับลำโพง และได้ร่วมกับวิศวกรของ BBC ในการออกแบบและผลิตลำโพงขึ้นมาเพื่อใช้งานในสถานีวิทยุและโทรทัศน์ โดยรุ่นแรกที่ผลิตออกมาตั้งแต่ช่วงต้นๆ ของการก่อตั้ง KEF คือ BBC LS5/1a Monitor

สำหรับรายละเอียดข้อกำหนดทางด้านเทคนิคอย่างเป็นทางการของลำโพง BBC LS3/5a Monitor ที่นอกเหนือไปจากการกำหนดชุดไดรเวอร์ดังที่บอกข้างต้นแล้ว ระบุว่าเป็นลำโพง Stand-Mounted แบบ 2 ทาง ทำงานในระบบตู้ปิด (Sealed-Box) กำหนดจุดตัดความถี่ที่ 3kHz ให้การทำงานตอบสนองความถี่ 80Hz-20kHz โดยมีอัตราการเบี่ยงเบน 3dB วัดที่ระยะ 1 เมตร โดยวัดการทำงานขณะปิดแผงหน้ากาก กำหนดค่าความไว (Sensitivity) 82dB/W/m มิติตู้ (กว้าง x สูง x ลึก) 7-1/2 x 12 x 6-1/4 นิ้ว ปริมาตรภายในตู้ 5.0 ลิตร และมีน้ำหนัก 11.7 ปอนด์/ตู้

ทางด้านอิมพีแดนซ์ของลำโพงนั้น ช่วงเริ่มการผลิตในทศวรรษที่ 70s กำหนดเอาไว้ที่ปกติ 16 โอห์ม ต่อมานับแต่ปี ค.ศ.1989 ได้เปลี่ยนเป็นปกติที่ 10 โอห์ม

เรียกน้ำย่อยเอาไว้แค่นี้ก่อนนะครับ เที่ยวหน้าไประลึกถึง BBC LS3/5a Monitor Speaker กันต่อครับ