พยับเมฆ

พยับเมฆหรือหญ้าหนวดแมวเป็นไม้ล้มลุก สูงอย่างมากไม่เกิน 1 เมตร ขึ้นคลุมดินทำให้ดินชุ่มชื้น ออกดอกสวยงาม

อาจปลูกประดับได้ หรือปลูกไว้ทำยาสมุนไพรก็ดี

หมอยาสมุนไพรแต่เดิมนิยมปลูกไว้รักษาโรค เมื่อชาวบ้านมีอาการป่วย ก็รักษาให้ ผู้ที่มีอาการป่วยก็ค่อยทุเลาลง

ต้นพยับเมฆหรือที่เรียกว่าหญ้าหนวดแมวนั้น เพราะที่ดอกมีเกสรเพศผู้ส่งก้านเกสรออกมานอกดอก ชูโง้งออกมาเหมือนหนวดแมว จึงเรียกว่าหญ้าหนวดแมว

พยับเมฆเป็นต้นที่ขึ้นจากดินแตกกิ่งจากโคนต้น ชูก้านยาวแข็งแรง ก้านซึ่งประกอบด้วยใบดกและช่อดอก ดังนั้น ก้านจึงแข็งแรงเพื่อรองรับใบและดอก

ก้านพยับเมฆเป็นสี่เหลี่ยม สีม่วงเข้มอมเขียว ดอกสีขาวปนม่วง ดอกดกเป็นช่อ จึงเป็นต้นไม้ที่สวยสะดุดตา-ชนิดหนึ่ง

ใบพยับเมฆ เป็นใบเดี่ยวออกตรงข้ามกันของกิ่ง ชูยอดสูงและมีช่อดอกอยู่ที่ยอด ใบรูปไข่เรียวปลาย ขนาด 3 x 9 เซนติเมตร ใบสีเขียว ขอบใบจัก แผ่นใบบาง และนุ่ม

ดอกพยับเมฆออกที่ยอดต่อจากใบ ช่อดอกยาว บานทยอยกัน จากโคนช่อดอกขึ้นไป ดอกตูมเป็นเม็ดกลมเล็กๆ ส่วนดอกตูมก่อนที่จะเบ่งบานในวันต่อไป เป็นรูปไข่สีขาว เวลาบานแย้มกลีบได้ 3 กลีบ และมีเกสรเพศเมีย เกสรเพศผู้ก็ส่งก้านยาวออกไปนอกดอก มีสีขาว 3 อัน ปลายเกสรแต้มด้วยสีม่วง เมื่อรวมกันอยู่มากๆ จึงสวยงาม

ช่อดอกพยับเมฆ บานเป็นชั้นๆ จากโคนช่อขึ้นไป ลักษณะดอกบานคล้ายโหระพา ผิดจากเกสรที่ยาวโง้ง เมื่อดอกบานเต็มที่แล้วก็ร่วงโรยลง มีเมล็ด ส่วนนี้เพาะขยายพันธุ์ และเป็นยาได้

ต้นพยับเมฆขึ้นง่าย มีความร้อนชื้นเล็กน้อยก็งอกเป็นต้นและออกดอกสวยงาม

ที่บ้านมีต้นพยับเมฆขึ้นเอง เด็กที่บ้านดีใจร้องเรียกว่าหญ้าหนวดแมว ใจคิดว่าจะรอให้เป็นพุ่มสวยจึงจะถ่ายรูป

แต่แล้ววันรุ่งขึ้น พยับเมฆน้อยๆ ก็หายไป เด็กบอกว่า หอยทากกิน หอยทากที่มีทั้งก้นแหลมและชนิดตัวกลม มันเป็นศัตรูพืชรุ่นใหม่ นอกจากหนอนและแมลง หอยทากก้นแหลมนั้นมันกัดกินพืชทุกชนิด มันสามารถไต่ขึ้นไปกินยอดได้ ต้นไม้ใหญ่ราคาแพงที่หามาไว้มันก็กัดกิน

หอยทากนี้มีทั้งตัวเล็กตัวใหญ่ เก็บทิ้งไม่รู้จักหมด

พยับเมฆเป็นสมุนไพร โดยใช้ทั้งต้นต้มกิน เป็นยาขับปัสสาวะรักษาโรคที่เริ่มเป็นนิ่ว โดยช่วยสลายนิ่ว ทั้งลดความดัน เบาหวาน แผลทั้งภายนอกภายใน เช่น กระเพาะอาหาร เป็นพวกน้ำเหลืองเสียก็รักษาให้ทุเลาลงได้

หมอพื้นบ้านผู้ใหญ่จะเตือนวิธีนำต้นพยับเมฆมากิน ควรให้นำมาตากแห้งแล้วชงเป็นชา ค่อยๆ จิบ ถ้าถูกโรคก็จะหาย ถ้าไม่ถูกโรคกันก็หยุดได้

ข้อควรระวังคือ อย่าบุ่มบ่ามตัดต้นยามาทำกินเอง ถ้าผิดพลาดจะบีบหัวใจ ใจสั่น คลื่นไส้ โดยเฉพาะไตเรื้อรังอย่ากิน ถ้าจำเป็นก็ลองจิบชาดู

และที่หมอผู้ใหญ่จะเตือนเสมอคือ

อย่ากินหญ้าหนวดแมวพร้อมแอสไพริน อันตราย