เพื่อนของแม่ มักพูดทำนองว่า ฉันไปอยู่ใต้เสียจนกลายเป็นคนใต้

หากถามรายละเอียด ก็หมายถึง ทำอาหารใต้ได้ ตัวไม่ขาว พูดเสียงดัง (มีหางเสียงเหน่อ) และดื้อ

นอกจากทำอาหารใต้ คุณสมบัติอื่นดูเหมือนไม่น่ารักนัก ฉันเข้าใจได้ อะไรก็ตามที่ไม่น่ารัก เราจะปัดให้ไกลตัว

หากเราเป็นคนเหนือ เราอาจมองเห็นแต่ความน่ารักของคนเหนือ พูดเพราะจัง อ่อนโยนจัง ผิวสวยจัง อากาศดีจัง…อะไรๆ ก็ดีไปหมด มาอยู่ภาคเหนือกัน มารักคนเหนือกันเถิด

ถ้ามีคนถาม เมื่อเอ่ยคำ “ภาคใต้” ฉันคิดถึงอะไรมากที่สุด คำตอบแรกคือผู้คน ตามมาด้วยฝน และสุดท้าย-ร้านน้ำชา กับร้านขนมจีน

คนใต้ไม่ได้เหมือนกันหมดทุกคน เช่นเดียวกัน คนเหนือไม่จำเป็นต้องขาวและอ่อนหวาน (เท่านั้น) เราแตกต่างกัน และเรามีบางสิ่งเชื่อมโยงกัน ไม่ว่าจะเกิดที่ไหน

 

สําหรับฉัน ภาคใต้คือสถานที่หนึ่งซึ่งฉันอาศัยอย่างมีความสุข

ฉันอยู่ในหมู่บ้านริมน้ำตก มีบ้านไม่กี่หลัง แต่ละหลังมีที่ดินไม่ต่ำกว่าห้าไร่ และไม่มีรั้ว ขอบเขตที่ดินถูกแสดงโดยต้นไม้ เช่นแนวมังคุด แนวต้นมะพร้าว แนวต้นเงาะ ดูเพียงผ่านก็เหมือนที่ดินทั้งหมดเป็นผืนเดียวกัน

กลางคืน ฉันมองออกไปนอกหน้าต่าง ไม่เห็นอะไร แม้ในคืนเดือนแจ้ง ความมืดในเรือกสวนเป็นความมืดราวกับหลับตา ฉันสงสัย ทำไมบ้านต้องห่างกันขนาดนี้ ทำไมในสวนไม่มีไฟฟ้า ทำไมไม่มีรั้ว

เพื่อนชาวสวนบอก ต้องใช้เงินเยอะมากเลยนะ ถ้าจะทำรั้ว ปลูกต้นไม้ก็แสดงอาณาเขตได้เหมือนกัน

“ไม่ต้องกลัวไหรนิ พี่น้องกันเพ” เขาว่า

อ้าว ฉันไม่ได้เป็นญาติใครเลยนะ ฉันควรกลัวมั้ย

ฉันไม่พูด แค่คิด คล้ายเขาอ่านมันได้จากดวงตา

“กับเติ่น เราดูแลกันอยู่นิ ไม่ต้องกลัวไหร”

นั่นเป็นสิ่งที่ฉันเรียนรู้นับแต่วันแรกที่ย่างเท้าสู่หมู่บ้านในฐานะแขก หรือผู้มาเยือน ฉันได้รับการดูแลจากทุกคนอย่างดี และต่อให้อยู่นานถึง 7 ปี ฉันก็ยังอยู่ในฐานะผู้มาเยือน ฉันไม่เคย และไม่อาจเป็นหนึ่งเดียวกับสถานที่และผู้คน

ระหว่างเรามีระยะห่างซึ่งเย้ายวน เป็นความห่างเหินที่วางอยู่บนความเอ็นดูและการให้เกียรติกัน

 

ฉันชอบบรรยากาศในร้านน้ำชา ซึ่งเต็มไปด้วยบทสนทนา ร้านน้ำชายามเช้าเป็นพื้นที่ของผู้ชาย น้อยกว่าน้อยที่จะเห็นผู้หญิงในร้านน้ำชา เว้นเสียแต่ฉัน และนี่คือความได้เปรียบของผู้มาเยือน

ผู้มาเยือนสามารถเป็นหญิงสาวคนเดียวในร้านน้ำชา แปลกแยก แต่ไม่เป็นไร บางเช้าผู้มาเยือนอาจได้ฟังเรื่องเล่าหลายต่อหลายเรื่อง ฉันไม่เคยตั้งคำถามว่าจริงหรือไม่ ขอแค่สนุก ฉันก็พร้อมฟัง

ในร้านขนมจีน ผู้มาเยือนอาจได้น้ำแกงมากเป็นพิเศษ จุดเด่นของร้านขนมจีนคือพืชผักตามฤดูกาล และผักดอง ลูกค้าทุกคนจะกินผักเท่าไรก็ได้ แต่เพราะแม่ค้ารู้ว่าผู้มาเยือนชอบผักดอง-บางวันแม่ค้าก็แอบตักผักดองใส่ถุงให้ผู้มาเยือนนำกลับบ้าน

ร้านขนมจีนใต้ไม่อาจขาดผักดอง แต่ฉันไม่ได้กินผักดองกับขนมจีนเท่านั้น ฉันชอบผักดองแบบนี้มาก รสไม่จัด และเพราะดองไม่กี่ชั่วโมง ผักจะยังเหลือความกรอบ จับใส่ตู้เย็นให้เย็นสักหน่อย เข้าคู่กับแกงรสเผ็ดได้ทุกแกง และเด็ดมากถ้ากินผักดองกับข้าวผัด

ฉันชอบทำผักดอง เพื่อหลอกล่อเด็กหรือเพื่อนผู้ไม่ชอบผักให้เปลี่ยนใจ เป็นความภาคภูมิของฉัน และเพื่อรำลึกว่า ครั้งหนึ่งฉันเคยอยู่ที่นั่น สถานที่ซึ่งชุ่มฉ่ำด้วยสายฝน

ผักดองที่เจอในร้านขนมจีนมักมีถั่วงอกกับผักบุ้งไทยเป็นส่วนประกอบหลัก ซึ่งฉันชอบมาก แต่มีวันหนึ่ง ฉันหาถั่วงอกไม่ได้ ลองใช้มะละกอสับแทน

หลังจากนั้น ฉันไม่กลับไปหาถั่วงอกอีกเลย

 

ผักดองของฉันจึงประกอบด้วยมะละกอสับ แตงกวาหั่นบางๆ แคร์รอตหั่นบางๆ หอมแดงซอย และพริกแดงซอย

เตรียมผักทุกอย่างไว้ในชามใหญ่ เน้นมะละกอกับแตงกวา จากนั้นก็ทำน้ำดองง่ายๆ ตวงน้ำส้มสายชูหนึ่งถ้วย เกลือทะเลหนึ่งช้อนโต๊ะ และน้ำตาลเกือบถ้วย

จริงๆ แล้ว สัดส่วนที่ได้สามรสพอเหมาะต้องใช้น้ำตาลกับน้ำส้มสายชูเท่ากัน แต่ฉันต้องการให้หวานถอยหลังสักครึ่งก้าว ฉันจึงลดน้ำตาลลง

เอาส่วนผสมใส่หม้อ ตั้งไฟอ่อน คนให้น้ำตาลละลาย แล้วปิดไฟ รอน้ำดองเย็นลง จึงเทผสมกับผักที่เตรียมไว้ คลุกให้เข้ากัน ทิ้งไว้ราว 2-3 ชั่วโมงก็พร้อมเสิร์ฟ หากใช้มะละกอสับแทนถั่วงอก ผักดองจะเก็บข้ามคืนในตู้เย็นได้ ผักไม่นิ่มเกินไป กินได้อร่อยเหมือนเดิม

ฉันชอบเสิร์ฟในถ้วยซุป โดยเด็ดยอดผักชีโรยหน้าสักสองช่อ ผักดองจะดูสวยขึ้นอีกยี่สิบเปอร์เซ็นต์

ถ้าเพื่อนชาวสวนมาเห็น เขาคงถาม “ผักดองไหรนิ มีพริกแดงกับผักชีกัน แล้วไหน ถั่วงอก”

ฉันก็แค่ยิ้มหวาน-รอยยิ้มของผู้มาเยือน

ฉันแน่ใจ-เขาจะก้มหน้าซ่อนยิ้ม และว่า “ก็แล้วแต่เติ่น”

 

ฉันไม่เคยชี้แจงกับเพื่อนแม่ หรือคนอื่น ว่าฉันไม่เหมือนคนใต้ตรงไหน เช่นเดียวกับที่ฉันไม่เคยพยายามอธิบาย ว่าฉันมีอะไรที่เป็นชาวเหนือบ้าง มันไม่สำคัญเท่ากับ ฉันทำอะไรได้บ้าง และฉันรู้สึกอย่างไรต่อตัวเอง ต่อคนอื่น

ผักดองของฉันก็เหมือนฉัน มันไม่จำเป็นต้องกินกับขนมจีนเสมอไป ไม่จำเป็นต้องสามรส ไม่จำเป็นต้องมีถั่วงอก แต่มันยังเป็นผักดอง ซึ่งไม่ใช่แค่อร่อย แต่มีประโยชน์ ยืดหยุ่นได้ ปรับสูตรได้ เปลี่ยนแปลงได้ จับคู่กับอาหารได้หลากหลาย

รสผักดองของฉันไม่เหมือนของร้านขนมจีนที่เคยกิน

แต่ฉันจำแม่ค้าได้ จำรสมือเธอได้ ทั้งฉันมั่นใจว่าเธอจะจำฉันได้-ในฐานะผู้มาเยือน