แทรกระหว่างงานพระราชพิธีพระบรมศพเมื่อวันก่อน

ไปรอต้อนรับ อาจารย์วิษณุ เครืองาม ที่สลัดเครื่องแบบรองนายกรัฐมนตรีเป็นการชั่วคราว

แล้วสวมวิญญาณนักเขียนนวนิยาย (ขายดี) มาแจกลายเซ็นให้กับผู้อ่านในงานมหกรรมหนังสือแห่งชาติ ที่ศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์

โดยบังเอิญ เจอเข้ากับ อาจารย์ธงทอง จันทรางศุ ที่ตระเวนหาเก็บหนังสือต้องใจอยู่แถวนั้น

สองท่านผู้รู้ (จะใช้ปราชญ์เดี๋ยวท่านงอนเอา ว่ามาทำให้คนหมั่นไส้) เจอะกันโดยมิได้นัดหมาย

ก็เป็นบุญเป็นกำไรของคนประกบอยู่ข้างๆ คอยฟัง

 

เพราะหัวข้อที่ท่านพูดคุยหารือกันเป็นหลัก คือการจัดการงานพระราชพิธีพระบรมศพ ซึ่งแต่ละท่านมีส่วนร่วมทั้งรับผิดชอบโดยตรงและเสนอข้อมูลความเห็น

ระหว่างการสนทนา อาจารย์วิษณุเหลือบตาดูมืออาจารย์ธงทองซึ่งถือหนังสือ “ธรรมเนียมพระบรมศพและพระศพเจ้านาย” ของ ดร.นนทพร อยู่มั่งมี

ก่อนจะหัวเราะแล้วก็พูดว่า

“สงสัยต้องหาไว้อีกสักเล่ม”

ที่บอกว่าสักเล่ม ก็เหตุผลเดียวกับอาจารย์ธงทอง คือมีเก็บเอาไว้แล้ว แต่ความที่หนังสือในบ้านนั้นจำนวนมหาศาล ย้ายห้องย้ายบ้านที หลายเล่มไปหลบอยู่ในซอกในมุม

ถึงเวลาจะใช้งานจริง หาไม่เจอได้ทันใจ

ก็ต้องไปหยิบฉวยมาใหม่

ประสาผู้รู้จริงที่ไม่ยอมเดา แต่สงสัยแล้วค้นเอาจนสิ้นสงสัยน่ะครับ

 

คุยกับผู้รู้เสร็จแล้วกลับมาบ้าน ค้นของตัวเองไม่เจอเหมือนกัน

เข้ามาโรงพิมพ์หยิบยืมจากน้องๆ ข้างในได้มาหนึ่งเล่ม พลิกอ่านคร่าวๆ อีกรอบ เอาความรู้กว้างๆ ไว้ก่อน

เนื้อหาหลายส่วนในเล่มนี้ ทั้ง “มติชน-ข่าวสด-ประชาชาติธุรกิจ-ศิลปวัฒนธรรม” เขาก็ตัดตอนซอยย่อยออกมาให้อ่านง่าย เสนอเป็นข้อมูลประกอบไปแล้วบ้าง

ที่จะหยิบมาวันนี้จึงพยายามเลือกไม่ให้ซ้ำกับที่พี่ๆ น้องๆ เขานำเสนอไปแล้ว

แต่ก็คิดว่าเป็นหัวข้อที่ท่านผู้อ่านทั้งหลายน่าจะอยากรู้พอๆ กับผู้เขียน

ถ้ามีข้อสงสัยอะไรเพิ่มเติม มีผู้สอบถามเข้ามา หรือหาหนังสือเล่มที่ว่าไม่ได้จริงๆ

ก็จะมากราบเรียนเป็นหัวข้อๆ เป็นคราวๆ ไป

 

วันนี้มาจากบท “การไว้ทุกข์”

ถ้าใครที่รู้ประเพณีโบราณ ก็จะเห็นว่าการโกนผมไว้ทุกข์ที่เคยเป็นธรรมเนียมมาแต่ก่อน บัดนี้นั้นเลิกร้างห่างหายไปแล้ว

หนังสือเล่มนี้เขาอธิบายว่า

การโกนผมไว้ทุกข์ถูกยกเลิกในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว

เนื่องจากพระราชดำริของพระชนกนาถไม่ทรงมีพระราชประสงค์สร้างความเดือดร้อนแก่ราษฎรจากธรรมเนียมนี้ ในเวลาที่ราษฎรต้องโศกเศร้าเมื่อพระมหากษัตริย์สวรรคต จากความบางตอนตามประกาศเมื่อวันที่ 23 ตุลาคม ร.ศ.129 (พ.ศ.2453)

“ความโศกเศร้าสาหัสอันบังเกิดขึ้นในพระบรมมหาราชวังครั้งนี้ สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชทรงแน่พระหฤทัยว่า จะเป็นความเศร้าโศกแก่ประชาชนทั้งหลายทั่วไปในราชอาณาจักร เพราะเหตุที่สมเด็จพระชนกาธิราชได้ทรงพระกรุณาทำนุบำรุงมาทั่วกัน

อนึ่ง ตามโบราณราชประเพณีในเวลาเมื่อพระเจ้าแผ่นดินสวรรคต พระบรมวงศานุวงศ์และข้าราชการราษฎรทั้งหลายต้องโกนผมแทนการไว้ทุกข์ทั่วทั้งพระราชอาณาจักร

แต่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกนาถได้ทรงมีพระราชดำรัสสั่งไว้ว่า

การไว้ทุกข์เช่นที่กล่าวมานั้น ย่อมเป็นเครื่องเดือดร้อนอยู่เป็นอันมาก

ให้ยกเลิกเสียทีเดียว”

 

อ่านหนังสือเล่มเสร็จ กลับมาไล่อ่านหนังสือพิมพ์รายวันตามปกติ เจอ “ข่าวสด” พาดหัวรับของข่าวนำในฉบับวันจันทร์ที่ 24 ตุลาคม ว่า

“น้ำพระทัยพระบรมฯ

เลี้ยงอาหาร 1.2 หมื่นชุด”

อ่านแล้วก็รู้สึกเหมือนกับตอนที่อ่านประกาศให้ยกเลิกการโกนหัวไว้ทุกข์ของราษฎรไม่มีผิด

ยิ่งวันต่อมาหนังสือพิมพ์ทุกฉบับพร้อมใจกันพาดหัวว่า

สมเด็จพระบรมฯ ทรงมีพระราชบัณฑูรให้ดูแลพสกนิกรที่มาร่วมงานพระราชพิธีพระบรมศพ ให้ดีที่สุด

เพราะทุกคนคือ “แขกของพระองค์”

โอ้ น้ำพระราชหฤทัย

ทรงพระเจริญเถิดพระเจ้าข้า