รู้จัก ‘หลวงศรีประกาศ’ ผู้สร้างประวัติศาสตร์ให้ ‘เชียงใหม่’

อ่านเป็นภาษาล้านนาว่า “หลวงศรีประกาศ”

หลวงศรีประกาศมีชื่อเดิมว่า นายฉันท์ วิชยาภัย

พื้นเพเดิมเป็นชาวจังหวัดจันทบุรี เกิดเมื่อปี พ.ศ.2428 ท่านเคยเป็นครูที่บ้านเกิดมาก่อน พออายุได้ 24 ปี ได้ติดตามพระยามโหสถศรีพิพัฒน์ เข้ารับตำแหน่งเสมียนศาลจังหวัดเชียงใหม่

อาศัยอยู่บ้านพักอธิบดีผู้พิพากษาศาล ซึ่งตั้งอยู่ใกล้กับจวนผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ในปัจจุบัน

ต่อมาหลวงศรีประกาศได้สมรสกับแม่เรือนแก้ว ซึ่งมีบ้านอาศัยอยู่บริเวณมุมถนนเชิงสะพานนวรัฐด้านตะวันออก

และได้ขอซื้ออาคารของนายสีโหม้ (คนเชียงใหม่คนแรกที่ได้เดินทางไปถึงสหรัฐอเมริกา) ทำเป็นโรงแรมตั้งชื่อว่า โรงแรมศรีประกาศ เปิดทำการเมื่อปี พ.ศ.2490 ซึ่งเป็นหนึ่งในโรงแรมยุคแรกๆ ของเมืองเชียงใหม่

คนที่เกิดและเติบโตในเชียงใหม่จึงมีน้อยคนที่จะไม่รู้จักโรงแรมศรีประกาศ ซึ่งเป็นอาคารอายุ 114 ปี ริมถนนเชียงใหม่-ลำพูนสายเก่า เลียบแม่น้ำปิง

โดยเฉพาะช่วงปีที่ผ่านมามีกิจกรรมเพื่อฟื้นฟูอาคารประวัติศาสตร์หลังดังกล่าวได้ทำให้ชื่อ “ศรีประกาศ” เป็นที่รู้จักแพร่หลายมากขึ้นในคนเชียงใหม่รุ่นปัจจุบันด้วย

บทบาทที่สำคัญมากกว่าการเป็นเจ้าของโรงแรมของหลวงศรีประกาศคือ นายฉันท์ยังร่ำเรียนด้านกฎหมาย จนได้เป็นเนติบัณฑิต ประกอบอาชีพทนายความ มีชื่อเสียงจากการว่าความคดีฟ้องร้องเรื่องการทําป่าไม้ ระหว่างหลวงโยนการพิจิตรกับบริษัททําไม้ของต่างชาติ

ต่อมาท่านได้ลงสมัครเป็นผู้แทนราษฎรคนแรกของจังหวัดเชียงใหม่ในช่วงปี พ.ศ.2476-2480 ก่อนจะได้รับเลือกเป็นนายกเทศมนตรีนครเชียงใหม่ ซึ่งได้พัฒนาเมืองเชียงใหม่ให้มีความเจริญก้าวหน้าขึ้นอย่างมาก

หลวงศรีประกาศเป็นเรี่ยวแรงสำคัญในการพัฒนาระบบสุขาภิบาลทั่วเมืองรวม ทั้งได้ก่อสร้างโรงพยาบาลนครเชียงใหม่

สร้างระบบประปา สนามกีฬาเทศบาลสำนักงานเทศบาลนครเชียงใหม่ สร้างโรงเรียนและสนามเด็กเล่น ซื้อรถดับเพลิง ซื้อเครื่องไฟฟ้า

สร้างสะพานคอนกรีตข้ามน้ำแม่ข่า รวมทั้งพุทธสถานเชียงใหม่ที่ตั้งอยู่เชิงสะพานนวรัฐในทุกวันนี้อีกด้วย

อีกบทบาทหนึ่งของหลวงศรีประกาศที่ชาวเชียงใหม่จดจำได้คือ การสนับสนุนครูบาเจ้าศรีวิชัยในการสร้างถนนขึ้นดอยสุเทพ เมื่อปี พ.ศ.2477 ซึ่งทางราชการไม่ได้จัดสรรงบประมาณให้ จึงทำให้ท่านและครูบาเจ้าศรีวิชัยระดมทุนและระดมแรงผู้มีจิตศรัทธาทำถนนขึ้นถึงยอดดอยแล้วเสร็จในเวลาเพียง 5 เดือน 22 วัน

และหลังจากครูบาเจ้าศรีวิชัยมรณภาพ หลวงศรีประกาศก็เป็นผู้ดำเนินการขอจัดสร้างอนุสาวรีย์ครูบาเจ้าศรีวิชัยซึ่งปัจจุบันประดิษฐาน ณ จุดที่ครูบาฯ ได้ลงจอบแรกสำหรับการสร้างถนนขึ้นดอยสุเทพนั่นเอง

หลวงศรีประกาศมรณกรรมในปี พ.ศ.2512 สิริอายุได้ 83 ปี

นับเป็นหนึ่งในบุคคลสำคัญในประวัติศาสตร์ร่วมสมัยของล้านนารวมทั้งเป็นนักการเมืองยุคแรกที่สร้างคุณูปการอันเป็นรูปธรรม

และวางรากฐานให้เมืองเชียงใหม่เป็นเมืองที่มีความงดงามน่าอยู่มาจนทุกวันนี้