สมุนไพรมหิดล / คณะเภสัชศาสตร์ ม.มหิดล

พิกุล

Mimusops elengi L.

SAPOTACEAE

ไม้ต้นขนาดกลาง ไม่ผลัดใบ เรือนยอดทรงกลมหนาทึบ เปลือกสีน้ำตาลอมเทา มีรอยแตกตามยาวของลำต้น
ใบเดี่ยว เรียงเวียนห่างๆ รูปรี รูปไข่หรือรูปขอบขนาน ปลายใบแหลมเป็นติ่งสั้นๆ โคนใบมน ขอบใบเป็นคลื่น ผิวใบด้านบนสีเขียวเข้มเป็นมัน
ดอกเดี่ยวหรือดอกช่อกระจุก สีขาวนวล มีกลิ่นหอม ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง กลีบเลี้ยง 8 กลีบ เรียงซ้อนกัน 2 ชั้น กลีบดอก 24 กลีบ
ผลสดแบบมีเนื้อเมล็ดเดียว ทรงรูปไข่ปลายแหลม ผลสุกสีแดงอมส้ม เนื้อสีเหลือง รสหวานอมฝาด มีเมล็ดแข็งแบนรี สีดำเป็นมัน
ตำรายาไทยใช้ ดอก เข้ายาหอม จัดอยู่ในเกสรทั้งห้า บำรุงหัวใจ แก้เจ็บคอ แก้ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ เนื้อไม้ที่มีสีน้ำตาลเข้มประขาวมีกลิ่นหอม เรียกว่า ขอนดอก ใช้บำรุงตับ ปอด หัวใจ และบำรุงครรภ์
เปลือกต้น แก้โรคเหงือกอักเสบ
ใบ แก้หืด ดอก บำรุงโลหิต เมล็ด ขับปัสสาวะ แก่น แก้ไข้ ราก บำรุงโลหิตและละลายเสมหะ
ผล เป็นอาหารของคนและนกได้