ถ้าฉันจะทำน้ำพริกแมงดา คุณอาจบอกเสียตั้งแต่แรก ว่าไม่ คุณไม่กินแมงดา คุณไม่กินแมลงที่มีหน้าตาเหมือนแมลงสาบนี่หรอก

ไม่เป็นไร ฉันทำเมนูอื่นให้คุณ ส่วนฉันยังกินน้ำพริกแมงดา ฉันตามใจคุณ แล้วฉันก็ทำน้ำพริกด้วย แอบคิด-ถ้าคุณเปิดโอกาสให้ตัวเอง คุณจะเปลี่ยนใจ

บางครั้งแม่ทำน้ำพริกกะปิใส่แมงดา น้ำพริกของแม่รสออกหวาน ครั้นเจอกลิ่นฉุนของแมงดา ฉันรู้สึก (เอาเอง) ว่ามันไม่เข้ากัน

ใช่ค่ะ ฉันเคยปฏิเสธแมงดา นั่นก็เพราะฉันยังไม่เคยกินน้ำพริกแบบนี้

เป็นน้ำพริกแมงดาแห้งๆ ฉันกินครั้งแรกที่นครศรีธรรมราช ไม่ฉุนขึ้นจมูก แต่กลิ่นแมงดาแทรกซึมในส่วนผสมอื่น กลายเป็นกลิ่นอีกแบบที่ฉันไม่เคยกิน

และ-มันอร่อย

 

นํ้าพริกถ้วยเดียวเปลี่ยนทัศนคติเกี่ยวกับอาหารของฉัน ก่อนหน้านี้ อร่อยมักมาพร้อมกับความคุ้นเคย แต่อร่อย-หมายถึงความแปลกใหม่ ความประหลาดใจก็ได้ ในวงเล็บว่า หากเปิดใจลองกิน

นับจากนั้น ถ้ามีน้ำพริกแมงดากับสะตอเผา ฉันจะไม่เหลียวแลจานอื่น และฉันเติมข้าวจานที่สองแน่นอน

คุณคงรีบพูด เอาเหอะ ตามสบาย ไม่แย่ง สะตอก็เหม็น เหม็นเจอเหม็น คุณขอยกมือบาย

ฉันจะยิ้ม (หวานขึ้นอีก) คิดจะทำผัดผักที่คุณชอบให้ แต่แอบหวัง-คุณจะลองชิมสะตอเผา

น้ำพริกแมงดาที่เราเจอ หากไม่เป็นน้ำพริกกะปิใส่แมงดา ก็เป็นน้ำพริกปลาร้าใส่แมงดา บ่อยครั้งที่เราซื้อน้ำพริกแล้วเจอกลิ่นรุนแรง นั่นก็เพราะมีกลิ่นแมงดาสังเคราะห์ขาย ราคาเบา ใช้สะดวก กลิ่นคล้ายคลึง และแหลมกว่า แหลมอย่างทิ่มแทงจิตใจ

ไม่ว่าการปฏิเสธแมงดาของคุณจะเกี่ยวข้องกับกลิ่นสังเคราะห์นี้ หรือเพราะมันดูคล้ายแมลงสาบ วันนี้บนโต๊ะอาหารก็จะมีน้ำพริกแมงดา เพราะฉันซื้อแมงดามาแล้ว พร้อมตำที่สุด

ตอนเด็ก ฉันชอบหาแมลงกิน อะไรก็ไม่อร่อยเท่าแมลงที่หาเอง ขุดเจอในดินบ้าง ในไม้ผุบ้าง หรือเอาถังน้ำมารอดักใต้ดวงไฟบ้าง ฉันกับน้องสาวคือนักล่าแมลงอย่างแท้จริง และมันสนุกมาก

ธรรมชาติเล่นซ่อนหากับเรา วางอาหารไว้ตรงนั้นตรงนี้ ให้คนรู้จักกินไปค้น เสาะหา ขุด เจาะ ครั้งยังเยาว์ และเขลา (กว่านี้) ฉันออกจะมั่นใจ-ไม่มีงานทำ ฉันก็ไม่อดตาย เพราะในสวนของตา เต็มไปด้วยอาหาร

เราไม่เคยเจอแมงดาในสวน แม่ซื้อจากตลาดมาตำน้ำพริกกินสองคนกับพ่อ ฉันกับน้องลองแค่ครั้งเดียว แล้วยกมือบาย (เหมือนคุณ)

หากเราแยกลิ้นออกจากร่าง ยอมให้มันเป็นอิสระ ลิ้นคงได้รู้จักน้ำพริกแมงดาถ้วยนี้นานแล้ว มันคงโทษฉันที่เอาประสบการณ์เก่าๆ มาตัดสินเมนูที่เกี่ยวกับแมงดาทั้งหมด

 

นํ้าพริกแมงดามื้อแรกของฉันน่ะหรือ สิบกว่าปีล่วงมาแล้ว เสิร์ฟกับสะตอเผา ยังมีผักสดอีกหลายชนิด มีไข่ดาว มีไก่ต้มขมิ้น และมีข้าวหอมมะลิร้อนๆ

แรกที่เห็น ฉันไม่คิดว่าเป็นน้ำพริกแมงดา มันดูเหมือนน้ำพริกปลาทูของทางอีสาน และฉันไม่ได้กลิ่นแมงดา กระทั่งส่งน้ำพริกเข้าปาก

ฉันสะดุ้ง แล้วก็รู้สึก เฮ้…ไม่เหม็น แต่ชูรสอย่างประหลาด มื้อนั้นฉันกินข้าวกับผักและน้ำพริกสองจาน ไม่ได้ตักไก่ต้มขมิ้นกับไข่ดาวแม้แต่คำเดียว

วันรุ่งขึ้น ฉันเดินเข้าครัวบ้านเพื่อน ขอให้แม่ของเขาทำน้ำพริกแมงดาให้ดู

“ชอบเหรอลูก ของกินบ้านๆ นะ ลูกชอบ แม่ดีใจ มาตะ แม่ทำให้แล”

แล้วฉันก็รู้จักตำน้ำพริกแมงดา

 

แม่บอกว่า ต้องย่างแมงดาก่อน ย่างจนปีกไหม้ แมงดาจะหอมขึ้น จากนั้นเอาปีกออก รวมทั้งขาด้วย แล้วตำแมงดาให้ละเอียดรอไว้ ถ้าทำถ้วยเล็ก แม่ใช้แมงดาทีละสองหรือสามตัว

น้ำพริกแมงดาต้องการแค่แมงดา กะปิ พริก และกระเทียม ถ้าตำให้เผ็ดแบบถึงใจ ก็แค่นี้ แต่ถ้าใส่กุ้งรวนหรือปลาย่างลงไปหน่อย จะอร่อยขึ้น กินง่ายขึ้น

ฉันจำทุกอย่างที่แม่สอน แม่ตำแมงดาจนป่น จากนั้นใส่กระเทียมไทยลงไป

“อย่ามาก ไม่กี่กลีบพอ” แม่ว่า และกำชับให้เน้นพริกขี้หนู ซึ่งต้องเป็นพริกขี้หนูสวนเท่านั้น จึงจะสู้กลิ่นแมงดาได้

เห็นปริมาณพริกที่แม่เด็ดลงครก ฉันก็เข้าใจ กลิ่นพริกขี้หนูสวนนี่เอง ที่ทำให้กลิ่นแมงดาลึกซึ้งขึ้น

ใส่พริกจนแน่ใจว่าเผ็ดพอ ฉันไม่เคยใส่น้อยกว่ายี่สิบเม็ด บางวันก็มากถึงสามสิบเม็ด หากพริกไม่ค่อยเผ็ด ตำพริกกับกระเทียมให้แหลก แล้วจึงใส่กะปิย่าง

เผ็ดจากพริก เค็มจากกะปิ สองรสนี้ที่น้ำพริกแมงดาต้องการ และต้องย่างก่อน เอากะปิห่อใบตอง ย่างไฟอ่อนให้หอม แบ่งกะปิลงครก ใช้สากบดให้เข้ากัน แล้วชิม

เผ็ดกับเค็มเป็นตัวละครหลัก กลิ่นของแมงดากลายเป็นเพียงฉากหลัง ถือว่าเป็นน้ำพริกแมงดาฉบับโหดร้าย

เพื่อความนุ่มนวล ใส่กุ้งรวนลงครกสามตัว เด็ดหัวกุ้งทิ้ง ตำรวมกับน้ำพริก เมื่อได้เนื้อกุ้ง ทุกรสทุกกลิ่นย่อมละมุน อ่อนโยนขึ้น

ใจความสำคัญอยู่ที่ต้องกล้าใส่พริก น้ำพริกแมงดาควรเผ็ดมากสักหน่อย ตักน้ำพริกน้อยๆ คลุกข้าวทีละคำสองคำ กินกับผักเยอะๆ

ที่ไม่ควรลืมคือ สะตอ หากคุณไม่นิยม ฉันอยากให้คุณได้ลองสะตอที่เผาจนเปลือกเป็นสีดำ คุณอาจเปลี่ยนใจ เพราะกลิ่นแทบไม่เหลือ และมีรสมัน

 

อาจจะ…หมายถึง คุณไม่ชอบมันเหมือนเดิม ทั้งสะตอและแมงดา หรือคุณรู้สึก-ก็อร่อยดีนะ แปลกดีนี่ คนใต้เขาอร่อยกันอย่างนี้นี่เอง

ไม่ว่าอย่างไรก็ตาม ฉันยังเข้าครัวเพื่อคุณ เพราะอาหารเป็นสิ่งสำคัญ

และฉันขอยืนยัน น้ำพริกแมงดาคือน้ำพริกถ้วยโปรดของฉัน (รวมทั้งของใครอีกหลายคน)