ที่มา | มติชนสุดสัปดาห์ ฉบับวันที่ 20 - 26 กรกฎาคม 2561 |
---|---|
คอลัมน์ | ธุรกิจพอดีคำ |
เผยแพร่ |
และก็เป็นอีกครั้งหนึ่ง
ณ ห้องประชุมแห่งเดิมขององค์กรยักษ์ใหญ่
“วันนี้เรามาดูผลคะแนนความผูกพันกับพนักงานกันหน่อย ทีม HR ว่าไงบ้างครับ”
ประธานในที่ประชุม ผู้ให้ความสำคัญกับคะแนนชิ้นนี้มากถาม
ทีมงาน HR รีบนำเสนอ พร้อมใบหน้าแจ่มใส
“ปีนี้คะแนนความผูกพันดีขึ้นกว่าปีที่แล้วมากค่ะ เป็นเพราะโครงการสวัสดิการที่เราเพิ่มเติมให้กับพนักงานได้ผลดีมาก”
ผู้บริหารท่านหนึ่งกล่าวเสริม
“ด้วยความร่วมมือร่วมใจของพวกเราผู้บริหาร ถือว่าประสบความสำเร็จมาก น่าภาคภูมิใจครับ ปรบมือให้ตัวเองดังๆ สักทีละกัน”
ขณะเดียวกัน มีผู้บริหารระดับกลางอีกท่านหนึ่ง นั่งอยู่มุมห้อง หน้าตากระอักกระอ่วน แล้วค่อยๆ ยกมือขึ้น
แล้วถามคำถาม
“แล้วภาพรวม มีคนลาออกเพิ่มขึ้นหรือเปล่าครับ”
เมื่อปี 1941 ในสมัยที่โลกต้องประสบกับสงครามครั้งยิ่งใหญ่
ประเทศเยอรมนีฮึกเหิมอยากจะครองอำนาจแผ่ขยายไปทั่วทุกแห่งหน
มีเพียงประเทศเดียวที่จะพอต่อกรกับกลุ่มนาซี เยอรมนีได้
นั่นคือ “สหรัฐอเมริกา”
ด้วยยุทโธปกรณ์ชั้นเยี่ยม และเงินทุนที่มากมาย
ต่อสู้ทั้งทางบก ทางน้ำ และทางอากาศ
สามารถต่อสู้ได้นานเป็นเวลาหลายปี
สงครามโลกครั้งนี้ ได้สร้างวีรบุรุษหลายต่อหลายคน
หนึ่งในนั้นคือ นักสถิติชื่อดัง
ชื่ออับราฮัม วาลด์ (Abraham Wald)
เป็นชาวฮังการี ที่ลี้ภัยสงครามไปอยู่ที่สหรัฐอเมริกา
พ่อแม่ พี่น้อง ถูกนาซีทำร้ายอย่างไม่ปรานี
วาลด์เริ่มเข้ามาทำงานให้กับกองทัพ ร่วมกับนักวิทยาศาสตร์ระดับโลกหลายคน
หนึ่งในนั้นคือ อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ ที่คิดค้นระเบิดนิวเคลียร์
และสิ่งที่ทำให้วาลด์มีชื่อเสียงเป็นอย่างมาก เกิดจากการแก้ปัญหา
ที่มีส่วนส่งผลให้อเมริกาชนะสงครามได้
ทุกๆ ครั้งที่อเมริกาส่งเครื่องบิน P 51 ขึ้นไปบนท้องฟ้า
บินฉวัดเฉวียนเพื่อยิงเครื่องบินของนาซีให้ร่วงหล่น
เครื่องบินที่กลับมาที่ฐานทัพ จะมีรอยกระสุนอยู่ที่ “ลำตัว” ของเครื่องบิน
คำถามคือ ถ้าคุณเป็นหัวหน้ากองทัพ ที่เป็นห่วงสวัสดิภาพของลูกน้องที่ขึ้นบิน
วิธีหนึ่ง ก็คือการติด “เกราะ” ให้กับตัวเครื่องบินนั้นๆ
ซึ่งก็จะต้องแลกมากับ “ความเร็ว” ในการบินของเครื่องบิน
แสดงว่า การติด “เกราะ” ที่ดี ควรจะติดในจุดที่มีแนวโน้มจะถูกศัตรูยิงโดนเสมอ
เครื่องบินหลายลำกลับมาพร้อมรอยกระสุนที่ “ลำตัว” ของเครื่องบิน
เป็นคุณ คุณจะติด “เกราะ” ที่ไหน เพื่อเสริมความปลอดภัยให้เครื่องบิน
แน่นอนครับ กองทัพสหรัฐอเมริกาตัดสินใจติดเกราะให้ที่ “ลำตัว” ของเครื่องบิน ตามสภาพที่เห็น
ผลลัพธ์คือ ตัวเลขเครื่องบินที่ถูกยิงตกนั้น กลับไม่ได้ลดลงเลยแม้แต่น้อย
สร้างความฉงนสงสัยให้กับทีมงาน
จนกระทั่ง “วาลด์” นักสถิติของกองทัพเข้ามาร่วมแก้ปัญหา
เมื่อเขาได้รับข้อมูลดังกล่าว
รวมทั้งไปสัมภาษณ์ข้อมูลจากบรรดานักบิน
เขารีบสั่ง “ยกเลิก” การติดเกราะที่ลำตัวของเครื่องบินทันที
แต่กลับบอกให้กองทัพติดเกราะเข้าไปที่ส่วน “เครื่องยนต์” ให้มาก
ทั้งๆ ที่บริเวณเครื่องยนต์นั้น ไม่เคยมีร่องรอยการถูกยิงเลยแม้แต่น้อย
สร้างความมึนงงให้กับกองทัพเป็นอย่างมาก
ทหารบางคนคิดว่า เขาเสียสติไปเสียแล้ว
แต่คำตอบของ “วาลด์” ที่ตอบทุกคน ทำให้โลกนี้ได้เรียนรู้บางสิ่งบางอย่างเพิ่มเติม
“เครื่องบินที่โดนยิงที่เครื่องยนต์ ไม่มีโอกาสได้กลับมาถึงฐานทัพ นั่นแหละจุดอ่อนที่สุดของเครื่องบิน”
ลองคิดดูนะครับ
ถ้าเราเห็นเครื่องบินที่กลับมามีรอยกระสุนถูกยิงมากๆ ที่ลำตัวเครื่องบิน
แสดงว่าลำตัวเครื่องบินยังไม่ใช่จุดตายของเครื่องบิน
แต่มองกลับกัน ไม่เคยมีเครื่องบินที่บินกลับมาลำไหนเลย มีร่องรอยการถูกยิงที่เครื่องยนต์
มองแบบหนึ่งก็คือ เครื่องยนต์เป็นจุดที่ยิงให้เข้าเป้ายาก
มองอีกแบบหนึ่งคือ เครื่องบินที่ถูกยิงที่เครื่องยนต์นั้นระเบิดตกลงทันทีในสนามรบ
และนั่นอาจจะเป็น “จุดตาย” ของเครื่องบินลำหนึ่งๆ ก็เป็นได้
หลังจากมีการประยุกต์ “แนวคิด” ใหม่ของวาลด์แล้ว
ติดชุดเกราะเข้าไปที่บริเวณเครื่องยนต์
ผลปรากฏว่าอัตราการรอดของเครื่องบินรบอเมริกาเพิ่มสูงขึ้นอย่างชัดเจน
และนี่เป็นการสอนโลกให้รู้ถึงเรื่องที่สำคัญทางเศรษฐศาสตร์และสถิติ
นั่นคือ “ความลำเอียงของกลุ่มตัวอย่างที่รอดชีวิต (Survivorship bias)”
หากมองผิวเผินจากข้อมูลที่เราได้รับมาจากกลุ่มตัวอย่างที่เรามี
หลายครั้ง การตีความอาจจะทำให้ผลลัพธ์ไปผิดทาง
เนื่องจากกลุ่มตัวอย่างอีกกลุ่มไม่เคยได้รับการเก็บข้อมูล
ย้อนกลับมาที่ห้องประชุมผู้บริหารระดับสูง
ทีมงาน HR ตอบน้ำเสียงเบาๆ
“มีคนลาออกเพิ่มขึ้นจากเดิม 10% ค่ะ”
ห้องเงียบไปชั่วขณะ
ผู้บริหารที่ถามคำถามส่ายหัว แล้วเอ่ยเบาๆ
“คนตายไม่ได้พูดครับ งานนี้”