พยัญชนะไทยมีกี่ตัว (๑)

พยัญชนะไทย มีกี่ตัว

คนสมัยปัจจุบันก็คงจะตอบได้ว่ามี ๔๔ ตัว

แต่คนสมัยก่อนอาจจะตอบว่ามีจำนวนต่างออกไปจากนี้ก็ได้ ทั้งนี้คนสมัยปัจจุบันสามารถสืบสาวไปได้จากหลักฐานเก่าๆ ที่ปรากฏ

อิงอร สุพันธุ์วณิช กล่าวไว้ในหนังสือ วิวัฒนาการอักษรและอักขรวิธีไทย ว่า พยัญชนะไทยในสมัยสุโขทัยพบหลักฐานเพียง ๓๙ ตัว คือ

ก ข ฃ ค ฅ ฆ ง จ ฉ ช ซ ญ ฎ ฏ ฐ ณ ด ต ถ ท ธ น บ ป ผ ฝ พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ศ ษ ส ห อ

ที่หายไป ๕ ตัว คือ ฌ ฑ ฒ ฬ ฮ

ส่วน จินดามณี ฉบับที่เห็นในละครเรื่อง บุพเพสันนิวาส ซึ่งน่าจะถือได้ว่าเป็นต้นฉบับจริงนั้นเราไม่อาจจะหาของจริงมาดูได้อีกแล้ว ฉบับที่ตกทอดมาถึงปัจจุบันนี้ล้วนเป็นฉบับที่คัดลอกกันต่อๆ มาทั้งสิ้น ข้อความจึงแตกต่างกันออกไปดังรายละเอียดที่ ธนิต อยู่โพธิ์ ได้เขียนอธิบายไว้ในการพิมพ์เผยแพร่ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ.๒๔๘๕

ได้เคยเล่าให้ฟังไปแล้วในเรื่อง “มาฟังเสียงออกพระวิสุทธิสุนทรกัน” (มติชนสุดสัปดาห์ ๑๖ มีนาคม ๒๕๖๑) ว่า

“จินดามณี ฉบับพิมพ์ที่เราเห็นในทุกวันนี้เป็นผลงานการรวบรวมของกรมศิลปากร และหน่วยงานอื่นๆ อีกหลายหน่วยงาน สุดแล้วแต่ว่าใครจะมีต้นฉบับใดอยู่ ที่ยังไม่มีการพิมพ์เผยแพร่ออกมาก็ยังมีอีกมาก โดยที่ข้อความก็อาจจะผิดแผกออกไปเพราะมีการคัดลอกและปรับปรุงเพิ่มเติมต่อๆ กันมา”

อันที่จริงหนังสือจินดามณีฉบับกรมศิลปากรนั้นก็มีเชิงอรรถชี้แจงไว้แล้วว่า ในหนังสือ A New Historical Relation of the Kingdom of Siam ของ Monsieur De La Loub?re นั้น บันทึกไว้เพียง ๓๗ ตัว คือ

ก ข ฃ ค ฅ ฆ ง จ ฉ ช ซ ฌ ญ ด ต ถ ท ธ น บ ป ผ ฝ พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ศ ษ ส ห ฬ อ

ที่หายไป ๗ ตัว คือ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ฮ

ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น

นอกจากหลักฐานที่ปรากฏในหนังสือของ Monsieur De La Loub?re แล้ว ลองมาสำรวจดูหลักฐานอื่นๆ บ้าง

ใน นิทรรศการสัญจรฉลอง ๗๐๐ ปี ลายสือไทย ๒๕๒๖ หน้า ๓๔ มีภาพ พยัญชนะ พ.ศ.๒๒๒๓ สมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช อยู่ ๓๖ ตัว คือ

ก ข ฃ ค ฆ ง จ ฉ ช ซ ญ ฎ ณ ด ต ถ ท ธ น บ ป ผ ฝ พ ฟ ภ ม ย ร ล ว ศ ษ ส ห อ

ที่หายไป ๘ ตัว คือ ฅ ฌ ฏ ฐ ฑ ฒ ฬ ฮ

จากหลักฐาน ๒ ฉบับนี้ ตัวอักษรที่ยังไม่มีในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มี ๕ ตัวคือ ฏ ฐ ฑ ฒ ฮ นอกนั้นบันทึกไว้ไม่ตรงกัน