อติภพ ภัทรเดชไพศาล : ดนตรีของเพศชาย อำนาจและการล่วงละเมิด

Charles Dutoit (ภาพจาก http://nypost.com)

ข่าวครึกโครมในวงการดนตรีคลาสสิคเวลานี้ คงหนีไม่พ้นเรื่องวาทยกรชื่อดังวัย 81 คือนาย Charles Dutoit ถูกกล่าวหาว่ากระทำการล่วงละเมิดทางเพศนักดนตรีผู้หญิงถึง 4 คน

ส่งผลให้ Dutoit ถูกยกเลิกสัญญาจากทางวงออเคสตราที่เขากำกับอยู่เป็นจำนวนถึง 8 วง

จนกว่าการสอบสวนอย่างเป็นทางการจะพิสูจน์ได้ว่า Dutoit ไม่ได้มีพฤติกรรมอย่างที่ถูกกล่าวหาจริง

ต้นกำเนิดของเรื่องนี้เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 21 ธันวาคม 2017 เมื่อสำนักข่าว The Associated Press รายงานว่า ผู้หญิง 4 คนได้ออกมาเปิดเผยข้อมูล ว่าพวกเธอเคยถูก Dutoit ล่วงละเมิดทางเพศในระหว่างปี 1985-2010

โดยการล่วงละเมิดนั้นเกิดขึ้นในสถานที่หลายแห่ง ทั้งในห้องแต่งกาย ในลิฟต์ ในห้องพักของ Dutoit ที่โรงแรมโฟร์ซีซั่นในชิคาโก และในอีกหลายเมือง

ผู้กล่าวหาระบุว่าวาทยกรชื่อดังล่วงละเมิดพวกเธอด้วยวิธีการต่างๆ หลายอย่าง กระทั่งว่ามีการพยายามจูบปาก จับมือของผู้หญิงคนหนึ่งไปไว้ที่บริเวณกางเกงของเขา

ในจำนวน 4 คนนี้มี Sylvia McNair นักร้องเสียงโซปราโนที่โด่งดังและเคยได้รับรางวัลแกรมมี่อวอร์ดถึง 2 ครั้ง

Sylvia McNair เปิดเผยกับทาง the Associated Press ว่าเมื่อปี 1985 ในขณะที่เธออายุ 28 ปี นาย Dutoit ได้พยายามล่วงละเมิดเธอในลิฟต์ที่โรงแรมที่พำนักของเขาในช่วงหลังการฝึกซ้อมกับวง Minnesota Ochestra โดยใช้หัวเข่าเบียดเข้าหว่างขาของเธอและพยายามปลุกปล้ำ

ส่วน Jenny Q. Chai ระบุว่าเมื่อเธออายุ 17 หลังการแสดงคอนเสิร์ตในฟิลาเดลเฟีย นาย Dutoit ได้ล่วงละเมิดเธอด้วยการใช้มือลูบไปทั่วตัวเธอ พยายามจูบและสอดลิ้นเข้าในปากของเธอ

ผู้เปิดเผยข้อมูลอีกสองคน คนหนึ่งเป็นสมาชิกของวง Philadelphia Orchestra เปิดเผยว่าในระหว่างวัย 30 เธอถูก Dutoit ล่วงละเมิดถึงสองครั้ง ที่นิวยอร์กและฟิลาเดลเฟีย

นอกจากนั้น ยังมี Paula Rasmussen นักร้องโอเปร่า ซึ่งระบุว่าเธอถูก Dutoit ล่วงละเมิดทางเพศในห้องแต่งกายของโรงโอเปร่า LA Opera ในปี 1991

ผู้เสียหายทั้ง 4 รายกล่าวตรงกันว่า ที่พวกเธอไม่ฟ้องร้อง Dutoit ในขณะนั้น เป็นเพราะพวกเธอเป็นเพียงนักดนตรีรุ่นหลัง ขณะที่ Dutoit นั้นมีสถานะเป็นปรมาจารย์ (Maestro) แห่งดนตรีคลาสสิคผู้ยิ่งใหญ่

ดังนั้น ทุกคนจึงเชื่อว่าถึงจะฟ้องร้องไปก็คงไม่เกิดผลอะไร

Vue de l’orchestre national de France, conduit par Charles Dutoit, prise dans les studios de Radio France à Paris le 23 avril 2000 à Paris. / AFP PHOTO / JEAN-PIERRE MULLER

แต่กรณีของวาทยกร James Levine ที่ถูกพักงานจากทางวง Metropolitan Opera ด้วยข้อหาล่วงละเมิดทางเพศเด็กชายเมื่อเร็วๆ นี้ ทำให้พวกเธอมีความหวังและเปลี่ยนใจเปิดเผยเรื่องนี้ต่อสาธารณชน

อนึ่ง เคสของ James Levine เกิดขึ้นก่อนหน้าไม่นานนักเมื่อต้นเดือนธันวาคม และเป็นกรณีที่ดูจะร้ายแรงกว่าอีกด้วย เพราะเป็นการล่วงละเมิดทางเพศต่อผู้เยาว์

และยังกล่าวกันด้วยว่า เรื่องการละเมิดทางเพศเด็กชายของ Levine นี้ แท้ที่จริงแล้วเป็นที่รับรู้ของทางต้นสังกัดเป็นเวลานานแล้ว

แต่ด้วยความที่เมื่อก่อนนี้การควบคุมข่าวสารยังสามารถกระทำได้ เรื่องของ Levine นี้จึงเป็นที่รับรู้กันอย่างจำกัดเฉพาะคนในแวดวงใกล้ชิดเท่านั้น

ควรทราบว่าดนตรีคลาสสิคนั้นเป็นที่รับรู้กับมานานแล้ว ว่าเป็นศิลปะที่มีความเป็นขนบนิยมและอนุรักษนิยมสูง

ซึ่งในที่นี้ย่อมหมายความว่ามีลักษณะแบบ “ชายเป็นใหญ่” อย่างเข้มข้น

ดังนั้นเอง ตลอดมาในประวัติศาสตร์ดนตรีคลาสสิค เพศหญิงจึงถูกละเลยและกีดกันตลอดมา

กระทั่งบางคนอาจยังไม่รู้ด้วยซ้ำ ว่าแท้จริงแล้วกว่าที่วงออเคสตราจะมีนักดนตรีหญิงเข้าร่วมนั้น ก็เพิ่งเป็นไปได้ต่อเมื่อราวๆ ร้อยปีที่แล้วนี้เอง (ทั้งนี้ โดยไม่นับนักร้องหญิง)

และนักแต่งเพลงผู้หญิงก็มักถูกเบียดขับออกจากหน้าประวัติศาสตร์ของดนตรีตะวันตกอยู่ตลอดเวลา ทั้งที่พวกเธอดำรงอยู่จริง แต่กลับไม่มีใครให้ความสนใจหรือมองเห็น

ยิ่งวาทยกรหญิงนั้นยิ่งเป็นเรื่องยากจนถึงกับแทบเป็นไปไม่ได้เลย

และการกดเพศหญิงให้มีสถานะที่ต่ำต้อย ก็มาพร้อมกับการเชิดชูยกย่องนักแต่งเพลงเพศชายด้วยลัทธิบูชาบุคคล (cult of personality) ที่ทำให้ โมซาร์ต เบโธเฟน วากเนอร์ และนักแต่งเพลงเพศชายทั้งหลายมีสถานะที่สูงส่ง

เป็นอัจฉริยะ เป็นเทพ เป็นผู้ที่ไม่สามารถถูกแตะต้องหรือวิพากษ์วิจารณ์โดยเด็ดขาด

ซึ่งทั้งหมดนี้เป็นเรื่องที่เพิ่งก่อตัวขึ้นในยุคโรแมนติก เมื่อราวคริสต์ศตวรรษที่ 19

ผู้หญิงนักแต่งเพลงคนสำคัญอย่าง แฟนนี เมนเดลโซนห์ ผู้เป็นพี่สาวของ เฟลิกซ์ เมนเดลโซนห์ จึงถูกละเลยไปจากหน้าประวัติศาสตร์ ถูกทำให้สูญหายไปจากความทรงจำของผู้คน

ทั้งที่ความสามารถของเธอไม่ได้ด้อยไปกว่าน้องชายเลยแม้แต่น้อย

ซึ่งทั้งหมดนี้เอง ที่วางรากฐานให้กับสถานะที่สูงส่งอย่างมิอาจแตะต้องของวาทยกรเพศชาย และอาจนำไปสู่การใช้สถานะนี้อย่างผิดๆ เพื่อล่วงละเมิดบุคคลอื่น

ดังข่าวต่างๆ ที่ประดังกันเข้ามาในทุกวันนี้

(ล่าสุดเมื่อวันที่ 4 มกราคม มีรายงานเพิ่มเติมว่าปรากฏหญิงสาวอีกสองคนออกมาเปิดเผยข้อมูลว่าตนถูกล่วงละเมิดทางเพศจากนาย Dutoit เช่นกัน คือ Anne-Sophie Schmidt นักร้องเสียงโซปราโนชาวฝรั่งเศส และ Fiona Allan ผู้จัดการโรงละคร)