9เคล็ดลับ ที่ทำให้ชาวโอกินาวา “อายุยืนแบบสุขภาพดี” เป็น100ปี!

คุณยายบนเกาะโคฮามะ จังหวัดโอกินาว่า AFP PHOTO / TORU YAMANAKA

วันที่ 1 ตุลาคมทุกปี บางคนดีใจ บางคนใจแป้ว เพราะบางคนถือว่าเป็นวันดีได้เกษียณเสียที ได้พักจากงานประจำที่ทำงานหนักมาหลายสิบปี ต่อไปนี้จะวางแผนท่องเที่ยวทั่วไทยหรือไปไกลต่างแดน แต่บางคนซึ่งน่าจะมีจำนวนไม่น้อยที่ต้องเตรียมใจและปรับความคุ้นเคยจากตำแหน่งใหญ่โตมีคนห้อมล้อมกลับคืนสู่สามัญชน

ไม่ว่าจะอยู่ในกลุ่มไหน เชื่อว่าทุกคนปรารถนาตรงกันในเรื่องสุขภาพ ลองมาฟังเรื่องราวของผู้สูงอายุให้เป็นบทเรียนในการใช้ชีวิตวัยหลังเกษียณ เพื่อสุขภาพดีและอายุยืนยาว

เรื่องแรกเป็นข่าวหมาดๆ เมื่อต้นเดือนกันยายนนี้เอง มีรายงานจากนายอำเภอเด่นชัย จ.แพร่ ว่าพบแม่เฒ่าวัย 104 ปี ชื่อ นางป้อ เสนานุช ยังเดินเองได้ ร่างกายนับว่าแข็งแรง พูดจารู้เรื่องและมีความจำยังดีอยู่ แม่เฒ่าวัย 100 อัพพูดด้วยอารมณ์ดีสั้นๆ ว่า ชอบกินผัก ไม่กินเนื้อสัตว์ ชอบน้ำพริก ทุกวันนี้ทำงานบ้างเล็กน้อยแล้วปลูกผักไว้กินเอง

ที่โคราชอำเภอโนนไทยก็มี นางเกิด งดสันเทียะ วัยเดียวกัน 104 ปี ลูกหลานยังมาเยี่ยมเยียนและพบว่าความจำของแม่เฒ่ายังดีอยู่ แม่เฒ่าเป็นคนชอบคุยอารมณ์ดี ชอบกินกล้วยน้ำว้า น้ำพริกต้มผัก ไม่กินเนื้อสัตว์

ลองดูอีกสักคน แต่เป็นที่น่าแปลกใจว่าผู้อายุยืนทั้งหลายมักเป็นผู้หญิง นางอู๊ด สังขพราหม อายุ 104 ปี อยู่อำเภอเมือง จ.ลพบุรี พูดตรงกันว่า ชอบกินผักมาตั้งแต่เด็ก และพยายามทำตัวเองไม่ให้เครียด

ตัวอย่างของผู้สูงอายุคนไทยอาจยังไม่มีนักวิจัยทำการศึกษาอย่างเป็นระบบ แต่ก็มีส่วนคล้ายกรณีศึกษาที่เป็นที่กล่าวถึงระดับโลก คือ กรณีศึกษาของผู้มีอายุเกิน 100 ปีแห่งโอกินาวา ประเทศญี่ปุ่น ซึ่งได้จัดพิมพ์เป็นหนังสือ ชื่อ The Blue Zone (ขอบฟ้าแห่งอายุร้อยปี) ขอนำมาเล่าสู่กันฟัง นักวิจัยสรุปบทเรียนที่ทำให้ชาวโอกินาวามีอายุยืนแบบสุขภาพดีด้วย 9 ประการ

1. ชีวิตต้องมีเป้าหมาย ผู้สูงวัยทั้งหลายจะตั้งเป้าว่าการตื่นนอนตอนเช้าของพวกเขา จะมีบทบาทความรับผิดชอบไปจนอายุ 100 ปี

2. กินอาหารมาจากพืช บรรดา สว. (สูงวัย) ชาวโอกินาวาจะกินผักเป็นหลักมาตลอดชีวิต เช่น ผัดผัก หัวมัน เต้าหู้ และจากการศึกษานั้นพบว่าอาหารที่กินกันประจำนั้นจะมี มะระ ที่เป็นสมุนไพรที่มีสารต้านอนุมูลอิสระและช่วยลดน้ำตาลในเลือด จริงอยู่ที่ชาวโอกินาวายังกินเนื้อหมู แต่ก็พบว่าจะกินก็เฉพาะงานประเพณีเท่านั้น จึงกินเนื้อสัตว์จำนวนน้อย

3.ทำสวน ผู้เฒ่าอายุเกิน 100 ปีแทบทุกคนจะทำสวน น่าสนใจที่การทำสวนเท่ากับการออกกำลังกายแบบได้เคลื่อนไหวร่างกายเท่าที่ร่างกายจะทำได้ ได้ทำทุกวัน และได้พืชผักสดมากินด้วย

4.กินถั่วเหลือง ดังที่รับรู้กันว่าทั้งชาวญี่ปุ่นและจีนบริโภคถั่วเหลืองกันมาก ชาวโอกินาวาจึงกินอาหารจากถั่วเหลืองหลายชนิด เช่น เต้าหู้ และน้ำแกงมิโซะ ในถั่วเหลืองมีสารฟลาโวนอยด์ช่วยป้องกันมะเร็ง ป้องกันโรคหัวใจ และอาหารประเภทถั่วเหลืองหมัก ยังช่วยให้มีจุลินทรีย์ที่เป็นประโยชน์ในลำไส้ช่วยให้ร่างกายมีสุขภาพดีด้วย

5.มีเพื่อน วัฒนธรรมของชาวโอกินาวาจะมีการรวมกลุ่มเป็นเครือข่ายสังคม ให้ความมั่นคงทั้งทางการเงินและทางอารมณ์ หมายถึงคนในกลุ่มร้อนรุ่มกลุ้มใจอะไรก็มีเพื่อนช่วยเหลือ ให้ความรู้สึกว่า เรายังมีเพื่อนเสมอ

6.เรียนรู้ความสุขจากแสงแดด ชาวโอกินาวาจะออกไปทำงานกลางแจ้งทุกวัน นอกจากชมความงามของธรรมชาติแล้ว การได้รับแสงแดดสม่ำเสมอ ช่วยเสริมวิตามินดีให้ร่างกายทำให้กระดูกและร่างกายยังแข็งแรงแม้วัยจะมากขึ้นก็ตาม

7.การเคลื่อนไหว ชาวโอกินาวาชอบเดินและเคลื่อนไหว บ้านของเขาจะมีเฟอร์นิเจอร์น้อยชิ้น คงเหมือนครอบครัวญี่ปุ่นรุ่นเก่าที่มีพื้นที่ใช้สอยส่วนกลางของบ้านจะทำกันบนเสื่อตาตามิ ทั้งกินอาหารหรือนั่งพักผ่อน การที่ต้องลุกขึ้นนั่งลงสลับไปมาหลายครั้งในแต่ละวัน ช่วยให้กล้ามเนื้อหรือร่างกายส่วนล่างของผู้สูงอายุยังแข็งแรง และช่วยให้มีสมดุลดีเป็นการป้องกันการหกล้มของผู้สูงวัย

8.ปลูกและกินพืชสมุนไพร ชาวโอกินาวาจะปลูกต้นโกฐจุฬาลัมพา ขิงและขมิ้น ไว้ที่สวนหลังบ้าน และจะนำมากินร่วมกับอาหารทุกมื้อ ด้วยการกินสมุนไพรเป็นทั้งอาหารและยาแบบนี้หรือไม่ที่ช่วยให้ชาวโอกินาวาห่างไกลโรคภัยไข้เจ็บ สมุนไพรทั้ง 3 ชนิดนี้ได้รับการพิสูจน์แล้วว่ามีสรรพคุณทางยาที่ดี

9.ทัศนคติ ชาวโอกินาวาผ่านยุคสมัยของความยากลำบาก ช่วยให้เขาเรียนรู้การใช้ชีวิตอย่างเรียบง่าย หรือมีความสุขกับสิ่งธรรมดา อีกทั้งยังหล่อเลี้ยงมิตรภาพความเป็นเพื่อนในคนวัยเดียวกันไปตลอด และไม่ลืมที่จะทำตัวเป็นที่รักหรือให้เข้ากับเด็กๆ ด้วย

กรณีของชาวโอกินาวาเป็นที่รู้จักไปทั่วโลก และเชื่อว่าผู้สูงอายุจำนวนมากที่ต่างเชื้อชาติต่างภาษาบนโลกใบนี้ เมื่อเขามีอายุยืนยาวและมีสุขภาพดีมีความสุข ก็น่าจะมีหลักการคล้ายบทเรียน 9 ประการนี้ ทุกคนยังสามารถเริ่มต้นได้ไม่ว่าท่านจะอยู่ในวัยก่อนหรือหลังเกษียณ ทุกท่านมีโอกาสอายุยืนยาวเช่นกัน